Francuskie okręty spod żagla i pary (1)

[Krzysztof Gerlach]

To nie są "trochę bardziej szczegółowe" losy, tylko cała historia tych fregat w marynarce holenderskiej, czyli coś, czego ja w ogóle nie miałem - moje francuskie żródła przestają zajmować się daną jednostką z chwilą, gdy opuszcza francuską marynarkę, a wystarczająco dobrych holenderskich nie posiadam. Pewnie, że przetłumaczenie tego wymaga nieco więcej trudu, ale zdecydowanie warto się go podjąć. Ja w każdym razie bardzo dziękuję, mnie się to przyda bardziej niż "trochę".
Krzysztof Gerlach

[Krzysztof Gerlach]

74-działowce typu Duc d’Orleans, zbudowane w Tulonie. Jedne z wczesnych jednostek tej klasy, z 13 furtami na burcie w dolnej baterii. Około 1400 ton, 49,4/50,05 x 14,1/14,25 x 6,01 m. Projektant Rene Levasseur. Uzbrojenie: 26 x 36-f, 28 x 18-f, na pokładach otwartych 16 x 8-f (12 na rufowym, 4 na dziobowym), na rufówce 4 x 4-f.
Duc d’Orleans – zwodowany 13.08.1722. Przez dziesięć lat nie wychodził z portu. Gnił bardzo intensywnie, przegiął się o 76 cm i musiał być w latach 1731-1737 poddany obszernemu remontowi. Brał udział w bitwie pod Tulonem 22.02.1744. Od 1748 hulk, sprzedany 1766.
Esperance – zwodowany 8.08.1724. Służył głównie na Morzu Śródziemnym, od 1747 w rezerwie. W marcu 1755 uzbrojony en flute, w 22 działa. Po odłączeniu od swojej eskadry zdobyty 11.11.1755 przez Anglików, ale spalony z powodu złego stanu.
Ferme – zwodowany 11.11.1723. Po udziale w wielu kampaniach i bitwach okresu 1727-1745, został w 1755 przekształcony w hulk. Sprzedany 1774 Turkom.
Phenix – zwodowany 17.03.1723. Silnie gnił i wyginał się, nigdy nie wyszedł w morze. W 1733 lub 1736 zdegradowany do hulka. Rozebrany 1751.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedź o fregatach typu Virginie i podobnych. Poproszę o informacje (dane, uzbrojenie i typ) o następujących jednostkach zdobytych przez Anglików: Pique zd.1795.07.02, Prevoyante zd. 1795.05.17, Embuscade zd. 1798.10.12, Pallas zd. 1800.02.06, Regeneree zd.1801. Janusz

[Krzysztof Gerlach]

Fregata Pique, zdobyta przez Anglików naprawdę 6.01.1795, należała do typu Galathee (Galatee, Galathe), którego projektantem był w 1779 Raymond-Antoine Haran. Sześć jednostek klasy de 12, około 600-tonowych (metodą angielską 906 ton), o wymiarach w projekcie 44,52 x 11,21 x 5,69 m. Uzbrojone dość różnorodnie, niosły od 32 do 40 dział, przy czym w głównej baterii jedne miały 26, inne 28 dział 12-funtowych. Sama Pique została zwodowana w Rochefort 2.12.1785 jako Fleur de Lys. Była uzbrojona początkowo w 26 dział 12-f i 6 dział 6-f, potem może silniej. Dopiero w czerwcu 1792 przemianowano ją na Pique.

W służbie francuskiej Prevoyante nie była fregatą, lecz fluitą (transportowcem marynarki). Należała do typu Nourrice, którego projektantem był Raymond-Antoine Haran. Dwie jednostki, około 700-tonowe (metodą angielską 804 tony), 43,5 x 10,4 x 4,9 m. Uzbrojenie nominalne: 24 x 8-f. Zwodowana w Bayonne 05.1793. Dopiero Anglicy przerobili ją na fregatę (z 30 działami 12-f w głównej baterii).

36-działowa fregata Embuscade, zwodowana w Rochefort 21.09.1789, miała dość skomplikowane pochodzenie. Skonstruował ją Honore-Sebastien Vial de Clairbois, ale w oparciu o projekt szwedzki (jedyna jednostka typu). Klasa de 12, około 560 ton, 44,04 x 11,24 x 5,74 m. Uzbrojenie: 26 x 12-f, 10 x 6-f.

42-działową fregatę Pallas, zwodowaną w Saint Malo 12.1798, zaczęto budować jako fregatę-moździerzowiec typu Romaine (projektant Pierre-Alexandre Forfait), ale ukończono jako klasyczną fregatę klasy de 18 (projektant François Pestel). Około 700 ton, 45,5 x 11,7 x 5 m.

40-działowa fregata Regeneree, zwodowana w Saint Malo 1.11.1794, zdobyta przez Anglików 09.1801, należała do typu Cocarde, którego projektantem był Pierre Duhamel. Trzy jednostki klasy de 12, około 600-tonowe (metodą angielską 895 ton), o wymiarach w projekcie 44,36 x 11,27 x 5,63 m. Każda trochę inaczej uzbrojona, na Regeneree 28 x 12-f, 14 x 6-f.

Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedź. Poproszę o podanie pozostałych nazw i losów okrętow typów Romaine i Cocarde. Janusz

[Nowak Krzysztof]

Witam, dziękuję za opis typu Duc d'Orlenas.
Będę bardzo wdzięczny za podobny opis liniowców SAINT PHILIPPE (1722), NEPTUNE (1723) oraz FOUDROYANT (1724).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

Wszystko o okrętach typu Desiree/Romaine napisałem już 15 grudnia o godz.1.57.

Fregaty typu Cocarde:
Bravoure – zwodowana w Breście 11.1795. Uzbrojenie: 26 x 12-f i 14 x 6-f lub 28 x 12-f i 12 x 8-f. Wyrzuciła się na brzeg pod Livorno 2.09.1801 dla uniknięcia zdobycia przez Anglików (lub, ścigana, weszła tam wskutek nieudanego zwrotu) i uległa całkowitemu zniszczeniu.
Cocarde Nationale – zwodowana w Saint Malo 29.04.1794. Uzbrojenie: 28 x 12-f i 12 x 6-f. Od czerwca 1796 jej nazwę skrócono do Cocarde. W 1802 w powrotnym rejsie z Antyli do Francji pozostawiona w hiszpańskim Porto de Bares 30.10. z powodu licznych przecieków. Weszła na mieliznę 29.12.1802 i doznała rozległych uszkodzeń, uznana za niemożliwą do naprawy i porzucona 21.01.1803.
Regeneree – po wcieleniu do Royal Navy pod nazwą Alexandria nigdy nie została wprowadzona do aktywnej służby na morzu. Rozebrana w 1804.

Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie przepraszam za pomyłkę, ale typ Romaine miałem oznaczony jako Desiree i pomyślałem że są to zupełnie inne jednostki. Poproszę o identyczne informacje dla fregat Esperance, Monsieur, Nymphe i Stanislaus wszystkie zdobyte przez Anglików w 1780r. Janusz

[Krzysztof Gerlach]

Saint Philippe – dwupokładowy 74-działowiec zbudowany w Rochefort, zwodowany 1722. Projektant Pierre Masson. Około 1500 ton, 49,51 x 14,08 x 5,99 m. Uzbrojenie: 26 x 36-f, 28 x 18-f, na pokładach otwartych 16 x 8-f (10 na rufowym, 6 na dziobowym), na rufówce 4 x 4-f. Już w 1729 był w bardzo złym stanie i wymagał rozległego remontu. Naprawiany 1732. Skreślony z listy floty 1745, rozebrany 1746.
Neptune – dwupokładowy 74-działowiec zbudowany w Breście, zwodowany 11.1723. Projektant Laurent Helie. Wymiary 50,21 x 14,08 x 5,99 m. Uzbrojenie: 26 x 36-f, 28 x 18-f, na pokładach otwartych 16 x 8-f, na rufówce 4 x 4-f. Podczas obrony konwoju 25.10.1747 zdobyty przez Anglików po ciężkiej walce w pobliżu przylądka Finisterre, był w tak złym stanie, że zatopiono go na miejscu.
Foudroyant – trójpokładowy 110-działowiec zbudowany w Breście, zwodowany 04.1724. Projektant Laurent Helie. Około 2400 ton, 57,52 x 15,36 x 7,31 m. Uzbrojenie: 30 x 48-f, 32 x 18-f, 28 x 12-f, na pokładach otwartych 16 x 8-f, na rufówce 4 x 6-f. Nigdy nie wyszedł w morze. Skreślony z listy floty 1742, rozebrany 1742-1743.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

[Krzysztof Gerlach]

Esperance – 32-działowa fregata klasy de 12, zwodowana w Bordeaux 12.1779. Projektant P. Train. Wymiary zdjęte przez Anglików - 736 ton, 40,84 x 10,67 x 4,19 m. Uzbrojenie: 26 x 12-f, 6 x 6-f. Budowana prywatnie, zakupiona na pochylni dla marynarki królewskiej. Zdobyta przez Anglików 30.09.1780 i wcielona do Royal Navy jako Clinton. Od 1783 transportowiec, sprzedany 1784.
Monsieur – okręt korsarski z 1779. Po zdobyciu przez Anglików 2.05.1780, wcielony do Royal Navy (bez zmiany nazwy) jako fregata 36-działowa z działami 12-funtowymi w głównej baterii. Wymiary zdjęte przez Anglików - 819 ton, 42,42 x 11,13 x 5,42 m. Sprzedany 1783.
Nymphe – 32-działowa fregata klasy de 12, zwodowana w Breście 18.08.1777. Około 600 ton, 43,55 x 11,54 x 5,93 m. Uzbrojenie pierwotne: 26 x 12-f, 14 x 6-f; w chwili zdobycia przez Brytyjczyków niosła 26 x 12-f, 6 x 6-f. Projektant Pierre-Augustin Lamothe. Zdobyta przez Anglików 10.08.1780 i wcielona do Royal Navy bez zmiany nazwy. W aktywnej służbie 1780-1783, 1787, 1790-1795, 1796-1810. Zatonęła 18.12.1810.
Stanislaus (Stanislas) – okręt korsarski, podobno zbudowany w Hawrze w 1780. Po zdobyciu przez Anglików 12.1780, wcielony do Royal Navy jako fregata 32-działowa Proselyte z działami 12-funtowymi w głównej baterii. Wymiary zdjęte przez Anglików – 687 lub 689 ton, 40,94 lub 41,08 x 10,26 lub 10,22 x 3,30 lub 3,28 m. Sprzedany 1785.
Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedź i poproszę zarazem o opisanie korwet i podanie do jakich typów należały Albanaise, Relaise i Vedette. Janusz

[Krzysztof Gerlach]

1) Pochodzenie i historia Albanaise są nierozwikłane do dzisiaj. Mogły być dwie takie jednostki, a może tylko chodzi o jedną, przerabianą.
Wersja a)
Albanaise – tartana budowana Tulonie od 1790, zwodowana w 1793, skreślona z listy floty w 1795.
Albanaise – korweta, zdobyta w 1799 [data na pewno fałszywa – KG] przez Anglików, odbita 23.11.1800.
Wersja b)
Albanaise – tartana budowana w Tulonie od kwietnia 1790, zwodowana 30.07.1790, wcielona do marynarki wojennej 1792. Około 200 ton, 26 x 7,6 x 3,5 m; wg pomiarów brytyjskich 215 ton, 27,02 x 7,40 x 3,56 m. Uzbrojenie: 12 x 8-f lub 14 dział. Od 1795 klasyfikowana jako kanonierka, od lutego 1799 jako bryg. Zdobyta przez Anglików 4.06.1800 koło Genui i wcielona do Royal Navy bez zmiany nazwy (jako slup z takielunkiem brygu). 23.11.1800 opanowana przez zbuntowaną załogę i przekazana następnego dnia Hiszpanom w Maladze. Zwrócona Francuzom, ale nie ma po niej potem śladu w archiwach francuskich.
Wersja c)
Albannese – korweta 14-działowa zwodowana 1799. W drodze z Tulonu do Genui zdobyta 4.06.1800 przez Anglików. Odbita 23.11.1800 pod Malagą na skutek buntu załogi.
2) Marynarka francuska nigdy nie miała okrętu o nazwie Relaise. Nie znalazłem również żadnej jednostki korsarskiej tej nazwy.
3) W okresie 1691-1856 Francuzi mieli siedem/osiem korwet o nazwie Vedette. Musi Pan określić, o jaką w przybliżeniu datę chodzi.

Krzysztof Gerlach

[Nowak Krzysztof]

Dzień dobry, dziękuję za odpowiedź.
Bardzo proszę o opisanie danych i losów okrętów liniowych ECLATANT (1721) i SOLDIE (1722).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

64-działowy Eclatant należał do typu Eclatant. Zbudowany w Breście. Projektant Julien Geslain. Około 950 ton, 45,5 x 12,3 x 6,8 m. Uzbrojony w 56 do 64 dział. Zwodowany 1.04.1721. Od 1745 hulk, rozebrany 1764.
Francuzi nigdy nie mieli okrętu o nazwie Soldie.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

[Nowak Krzysztof]

Witam, przepraszam, literówka mi się trafiła nie SOLDIE lecz SOLIDE.
Mam też pytanie o dane i losy okrętu ARGONAUTE (1722) i pytanie ogólne, jak klasyfikować okręty IV klasy. Ogólnie dzielę okręty wojenne żaglowe na okręty liniowe i krążownicze, ale nie zawsze wiem gdzie dany okręt przypisać, tak jest właśnie z ARGONAUTE.
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

Solide – liniowiec 64-działowy zwodowany w Tulonie 14.11.1722. Około 1050 ton, 46,1 x 12,7 x 6,2 m. Projektant Rene Levasseur (Le Vasseur). Służył aktywnie od 1724 do co najmniej 1744. Od 1750 hulk, sprzedany w 1771 jako kompletnie zgniły.

Argonaute – okręt 46-działowy typu Argonaute, zwodowany w Breście 07.1722. Około 500 ton, 39,65 x 10,40 x 4,87 m. Projektant Jean-Marie Helie. Uzbrojenie: 22 x 12-f, 24 x 6-f. W 1733 w eskadrze, która eskortowała do Gdańska Stanisława Leszczyńskiego. Od 1741 do 1743 stacjonarny okręt w Breście, od 1744 znów w aktywnej służbie, od 1746 brander z uzbrojeniem zredukowanym do 28 dział, od 1748 hulk, rozebrany 1762.

Zawsze podkreślam, że założenie sobie z góry jakichś „kratek”, do których wpisuje się wszystkie okręty bez względu na epokę, jest nierealne, jeśli ma być pozbawione fałszów. Żaglowce stale się zmieniały, a wraz z nimi kategorie i zastosowanie. W końcu XVII i na początku XVIII wieku francuskie liniowce IV rangi były RÓWNOCZEŚNIE fregatami I rangi. Stopniowo liniowce i fregaty coraz bardziej się specjalizowały i rozdzielały, lecz do końca XVIII stulecia zarówno w marynarce francuskiej jak brytyjskiej (że nie wspomnę o mniejszych flotach, np. holenderskiej) występowały małe okręty o budowie liniowców (czyli dwupokładowe) tak jednak słabe bojowo, że o ich udziale w bitwach „prawdziwych” liniowców nie mogło być na ogół mowy (oczywiście każda reguła ma wyjątki). W efekcie używano ich do działań krążowniczych. Zatem, jeśli spojrzy Pan na nie pod kątem konstrukcji, będą to okręty liniowe, a jeśli uwzględni Pan uzbrojenie oraz najczęstsze zastosowanie na morzu – jednostki krążownicze. „Nie pasują” więc dobrze do żadnej kategorii i ja na to nic nie poradzę.
Złośliwość losu sprawia, że ów Argonaute był właśnie zarazem liniowcem IV rangi i fregatą I rangi.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach