Francuskie okręty spod żagla i pary (1)

[Krzysztof Gerlach]

Nie znam linku do "floty neapolitańskiej", chociaż nie wykluczam, że istnieje. Interesujące mnie informacje wyszukuję na stronach we wszystkich językach europejskich, które potrafię przeczytać, a te akurat, o których ostatnio pisałem, znazłem przede wszystkim na stronach włoskich, dotyczących stoczni, historii i włoskiej marynarki wojennej. Jeśli Pan chce, mogę je oczywiście podać.
Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Proszę je podać na prywatną wiadomość(u góry forum). Janusz.

[Krzysztof Gerlach]

Liniowiec Orient z okolic 1759 istniał, ale pytanie jest zasadne, ponieważ to niezbyt typowa jednostka. Francuzi mieli zwyczaj budować wielkie statki swojej Kompanii Wschodnioindyjskiej (póki istniała) w taki sposób, że łatwo je było w razie potrzeby uzbroić w dużą liczbę dział i wcielić do marynarki wojennej jako PRAWIE regularne liniowce. To właśnie taki żaglowiec. Zbudowany w Lorient (położenie stępki w kwietniu 1756, wodowanie 9.10.1756, konstruktor A. Groignard). Miał tonaż 1800 ton, wymiary 56,55 x 14,35 x 6,66 m. W 1758 zakupiony przez rząd i w maju 1759 WPROWADZONY DO SŁUŻBY w marynarce królewskiej. Uzbrojono go wtedy w 28 dział 36-f, 30 dział 18-f i 16 dział 8-f. Aczkolwiek Jean Boudriot jest zdania, ze takie uzbrojenie otrzymał dopiero w 1765, a wcześniej był 80-działowcem. Uczestniczył w wielu znanych bitwach, w tym w słynnej kampanii adm. Suffrena w 1782, chociaż niekoniecznie najbardziej zaszczytnie. We wrześniu 1782 rozbił się w pobliżu Trincomalee na skutek nieudolności żeglarskiej dowódcy.
Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Dziękuję za informacje, czy oprócz podanego okrętu Orient, były inne przypadki podobnego wykorzystania jednostek Kompanii Wschodnioindyjskiej (tylko jednostki powyżej 74działowych). Jednocześnie poproszę o dane Commerces de Montpellier/ Antifederaliste wod.1766. Janusz

[Krzysztof Gerlach]

Było wiele przypadków wykorzystywania jednostek francuskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej przez marynarkę wojenną, ale nie przypominam sobie, by kiedykolwiek dotyczyło to okrętów większych niż 74-działowe (nie mam takich zestawień gotowych, więc nie jest to odpowiedź stuprocentowo pewna). Nawet ten jeden podany wcześniej przeze mnie jest o tyle wątpliwy, że raczej obrazuje dwie „szkoły” co do pochodzenia liniowca Orient – jedni chcą go widzieć jako zwykły okręt królewski, najpierw 80-działowy, potem 74-działowy, inni właśnie jako żaglowiec Kompanii, przekształcony w liniowiec 74-działowy.

Antifederaliste to fluita (transportowiec marynarki) zbudowany w 1788 w Bordeaux jako statek handlowy Commerce (nie Commerces) de Montpellier, zarekwirowany przez marynarkę wojenną w 1793 i przemianowany na Antifederaliste (uzbrojony, przynajmniej teoretycznie, w 24 działa 8-f), w 1795 przemianowany na Chameau, w grudniu 1795 zwrócony prawowitemu właścicielowi.
Był jednak jeszcze jeden Antifederaliste i pomieszanie danych z obu stworzyło nieistniejący okręt, o który Pan pyta. Ten drugi był liniowcem 80-działowym Languedoc, zwodowanym właśnie 14.05.1766. Dane: 2100 ton, 61,1 x 15,8 x 7,3 m, 970 ludzi, 30 x 36-f, 32 x 24-f, 18 x 18-f. Przemianowano go na Antifederaliste 21.04.1794, a 8.03.1795 na Victoire. Rozebrany w Breście w 1799.
Krzysztof Gerlach

[Nowak Krzysztof]

Witam, serdecznie dziękuję za poprzednie informacje.
Kontynując zagadnienie zdobywania okrętów wojennych przez francuską marynarkę wojenną z drugiej ręki, prosiłbym bardzo o informacje o jednostkach Kompanii Wschodnioindyjskiej przejętych w okresie 1769-1770. Mam takie jednostki: CONDE (1753), PAIX (1754), COMTE D'ARGENSON (1757), MASSIAC (1758), BERRYER (1759), BERTIN (1761), DUC DE CHOISEUL (1761), BEAUMONT (1762), VILLEVAULT (1762), PENTHIEVRE (1763), DUC DE DURAS (1765), DAUPHIN (1766), ACTIONNAIRE (1767), INDIEN (1768), MARS (1769), PONDICHERY (1769). Czy były to jednostki pojedyncze, czy może były wśród nich tego samego projektu. Także chciałbym zapytać jak to było z tymi statkami, że można je było przekształcić w dwupokładowe liniowce, czy budowano je z myślą o takiej możliwości, i dlaczego marynarka wojenna przejęła w krótkim czasie tyle jednostek cywilnych. Byłbym ogromnie wdzięczny za wszelkie objaśnienia w tym temacie.
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

Francuska Kompania Wschodnioindyjska to temat-rzeka. Trzeba jednak zacząć od tego, że przytłoczeni liczbą i bardzo wysoką jakością wielu opracowań o marynarce angielskiej, a także oczywistym faktem, że w sumie jej rozwiązania okazywały się w końcu najlepsze, nie dostrzegamy na co dzień wielu osobliwości charakteryzujących marynarkę francuską. Skłonni jesteśmy rzeczy znane z literatury dotyczącej Royal Navy uznawać dość automatycznie za naturalne i powszechne, co nie zawsze jest prawdą. Wspomnę tylko o jednej rzeczy, która dla Anglików byłaby absurdalna, a Francuzom zdarzała się całkiem często – król Francji miał zwyczaj wypożyczać od czasu do czasu państwowe okręty wojenne korsarzom, niekiedy nawet razem z załogami!!! W zamian korsarze bywali wcielani razem ze swoimi okrętami do eskadr bojowych i działali pod rozkazami królewskich oficerów.
Wracając jednak do Kompanii Wschodnioindyjskiej. Jej statki budowano w królewskim porcie Lorient, często wg projektów konstruktorów rządowych. Z góry nastawiano się na tworzenie z nich potencjalnej rezerwy dla marynarki wojennej, a zatem już przystępując do konstruowania wiedziano, że może zaistnieć potrzeba szybkiej adaptacji do roli dwupokładowych liniowców (ściśle – pseudo-liniowców, co wyjaśniam dalej). Teoretycznie dawało to same zalety – Kompania miała dobre, solidne i silnie uzbrojone statki, budowane przez najlepszych szkutników, a marynarka nie tylko nie musiała – póki co – wydawać jednego liwra na ich utrzymanie (same na siebie świetnie zarabiały w lukratywnym handlu), lecz na dodatek w długich i niebezpiecznych rejsach szkolili się na nich przyszli marynarze floty wojennej. W rzeczywistości nie było równie różowo. Ponieważ nieustannie doskonalono konstrukcję żaglowców wojennych i kupieckich – pod innym kątem, tak otrzymywane jednostki nie okazywały się ani najlepszymi statkami handlowymi, ani najlepszymi okrętami bojowymi. W każdym razie praktyka ta trwała do końca istnienia Kompanii, a okresy, w których marynarka przejmowała dużo tych żaglowców, zbiegają się po prostu z okresami wojen, kiedy pojawiała się taka potrzeba.
Z wymienionych przez pana okrętów zdecydowaną większość klasyfikowano jako 56-działowce. Miały one tonaż po około 900 ton, długość od 42,9 do 48,4 m (ale zwykle około 47,1 m), szerokość 11,4 do 12,4 m (ale zazwyczaj 11,7-11,9 m), głębokość 4,9 do 5,7 m. Nie czyniło to z nich jeszcze jednostek tego samego typu, lecz wiem o dwóch takich – mianowicie Penthievre i Duc de Duras to bliźniaki. Ten ostatni zasłynął zresztą potem jako Bonhomme Richard słynnego korsarza amerykańskiego Johna Paula Jonesa! Ich dwupokładowość była bardzo iluzoryczna – budowano je jako przerośnięte fregaty z możliwością wycięcia później dodatkowych furt na dolnym pokładzie. Taka przebudowa zwiększała liczebność artylerii, ale odbijała się na przymiotach żeglarskich. Bonhomme Richard ruszył do swojego ostatniego boju z 40 działami, nie cięższymi niż 18-funtowe, i z tylko częściowo obsadzonymi furtami dolnego pokładu.
Bardzo zbliżony Duc d’Choiseul był klasyfikowany jako 50-działowiec.
W charakterze 56-działowców służyły też sporo od poprzednich większe Comte d’Argenson (1000 ton, 45,8 x 11,7 x 6,2 m) oraz Bertin (rzekomo 1200 ton, chociaż mam tu wątpliwości). Natomiast Actionnaire, Indien i Mars to 64-działowce, przy czym akurat te dwa ostatnie były bliźniacze (1240 ton, 51,2 x 13,2 x 6,7 m).
Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie poproszę o podanie dat wodowań okrętów:
typ Boree: Albanais, Anversois/Eole, Audacieux/Pultusk , Boree, Cesar, Charlemagne, Commerces de Lyon, Dalmate/Hector, Genois, Pluton, Thesee/Ville de Berlin
oraz
1807 - D`Hautpoul/Courageux, Du Guesclin
1808 - Danube, Polonais/Lys, Inflexible/Golymin, Superbe/Breslau, Tonnerre
1809- Ulm
1810 - Marengo, Nestor
1811 - Belliqueux, Duquesne, Rivoli, Trajan, Trident. Janusz.

[Krzysztof Gerlach]

Albanais (2.10.1808), Anversois (7.06.1807), Pultusk (20.0.1807), Boree (27.06.1805), Cesar (21.06.1807), Charlemagne (8.04.1807), Commerce de Lyon (9.04.1807), Dalmate (21.08.1808), Genois (16.08.1805), Pluton (16.01.1805), Ville de Berlin (6.09.1807), 1807 - D`Hautpoul (2.09.1807), Du Guesclin (1807), Danube (21.12.1808), Polonais (27.05.1808), Golymin (8.02.1809), Breslaw (3.05.1808), Tonnerre (9.06.1808), Ulm (25.05.1809), Marengo (12.10.1810), Nestor (21.05.1810), Belliqueux (nigdy), Duquesne (nie znam, może chodzi o ten z 1813), Rivoli (6.09.1810), Trajan (15.08.1811), Trident (9.06.1811).
Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie poprosze o podanie dat wodowań następujących okrętów:
1812 - Agamemnon, Couronne, Gaulois, Impetueux, Polypheme, Romulus, Ville de Marseilles
1813 - Colosse, Duguay-Trouin, Orion
1814 - Brillant, Montenotte, Superbe
1815 - Hercule/Provence
1820 - Jean Bart
1823 - Triton
1824 - Couronne
1831 - Genereux. Za poprzednie dane dziękuję. Janusz

[Nowak Krzysztof]

Witam, dziękuję za informacje o Kompanii Wschodnioindyjskiej, jeśli jeszcze można prosić, to jak brzmiała jej oryginalna nazwa po francusku i gdzie miała swoją główną siedzibę.
Prosiłbym także o daty wodowania, dane i losy okrętów liniowych SEVERE (1778), AJAX (1779) i JASON (1779).
Pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Nowak Krzysztof]

Witam ponownie, przepraszam, JASON (1779) znalazłem w poprzednich odpowiedziach, ale jest jeszcze BELIER tego samego typu, o którym nic nie wiem, pozdrowienia, Krzysztof Nowak.

[Krzysztof Gerlach]

Agamemnon (23.02.1812), Couronne (1813), Gaulois (14.04.1812), Impetueux (nie znam), Polypheme (1817), Romulus (31.05.1812), Ville de Marseilles (nie było takiego; natomiast Ville de Marseille – 15.08.1812).
Następne potem. Krzysztof Gerlach

[Krzysztof Gerlach]

W skrócie: Compagnie des Indes. Dłużej: Compagnie francaise des Indes orientales. Rzeczywista nazwa: Compagnie francaise de commerce des Indes orientales. (Ostrzegam, że przy szukaniu w internecie na stronach francuskich, część z nich honoruje tylko francaise pisane przez „c” francuskie, tj. z ogonkiem pod spodem). Nie wiem, czy główna siedziba była zawsze w tym samym miejscu. Wspomina się o Saint-Malo, ale w okresie rozkwitu z ośmiu dyrektorów Kompanii siedmiu miało swoje biura w Paryżu, a ósmy w Lorient, porcie z którego pochodziły niemal wszystkie żaglowce spółki.

Belier – niedoszły liniowiec 64-działowy typu Caton. Tonaż 1100 ton, 51 x 13,2 x 6,2 m. Jego konstrukcję nakazano w Tulonie w 1770, ale w tym samym roku rozkaz wycofano, a na miejsce tego okrętu zbudowano liniowiec 74-działowy Destin. Być może także ten Jason z 1779 miał się pierwotnie nazywać Belier, a może po prostu podjęto budowę zaniechaną w 1770, tyle że pod nową nazwą.
Severe – liniowiec 64-działowy typu Severe, zwodowany w Lorient 17.01.1775. 1300 ton, 51,2 x 13,2 x 6,7 m. Zbudowany jako statek Kompanii Wschodnioindyjskiej, zakupiony przez marynarkę królewską w listopadzie 1778, zatonął u Przylądka Dobrej Nadziei 26.01.1784.
Ajax –liniowiec 64-działowy typu Severe, zwodowany w Lorient 14.01.1774. Zbudowany jako statek Marechal de Broglie dla spółki Becard & Desandrais, w marcu 1774 zakupiony przez Kompanię Wschodnioindyjską, w kwietniu 1779 zakupiony przez marynarkę królewską, przemianowany na Ajax w sierpniu 1779. Skreślony z listy floty 1786.
Krzysztof Gerlach

[Janusz Kluska]

Panie Krzysztofie mam teraz pytanie odnośnie kilku okrętów. Poproszę o informacje jak trafiły pod banderę francuską, jak też o ich dane, jak też daty wodowań. Podaję nazwy org./fra :
Atlante - Atlas zb. Cartagena, Intrepido - Intrepide zb. Ferrol, san Antonio - Saint Antoine zb. Cartagena, San Genaro - Ulysse zb. Cartagena, Pelayo - Desaix zb.Havana, Conquistador - Conquerant zb.Cartagena, San Sebastian - Alliance zb. ?, San Salvadore - Couronne Ottomane zb.Constantynopol, oraz trochę inormacji o wyjątkowym pechowcu który dwa razy wpadał w ręce Anglików Couronne wod.1768. Janusz.

[Nowak Krzysztof]

Witam, uprzejmie dziękuję za informacje.
Chciałbym prosić o dane bardziej szczegółowe czterech francuskich okrętów linowych I klasy: SOLEIL ROYAL (1669), SOLEIL ROYAL (1692), ORGUEILLEUX (1691), ADMIRABLE (1691) oraz o liniowiec, którego pochodzenia nie znam, zbudowany w Amsterdamie ROYAL (1627).
Pozdrowienia, Krzystof Nowak.