Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa- podstawowe informacje.

[suomeksi]

Tallin, a po estońsku- Tallinn (przez dwa "n") jest stolicą Estonii, położoną tuż obok Helsinek. Słowo "Tallinn" znaczy w języku estońskim "Duńskie miasto", miasto to założyli Duńczycy i panowali nad północną Estonią przed długi czas, herb Tallinna (jak i całej Estonii) nawiązuje do herbu Danii, a herb w postaci mniejszej jest stylizowaną flagą Danii.
Żeby zrozumieć Tallinn, Estończyków, jak i całą Estonią należy poznać jej historię. Estończycy są Ugro-Finami (i należą do ludów fińskich), najbliższymi krewnymi Estończyków są Finowie, pod względem etnicznym, kulturowym i językowym te narody są właściwie identyczne. Uwaga! Etnicznie Estończycy nie mają nic wspólnego z Bałtami (Litwinami i Łotyszami)!
Estonia miała silne wpływy obce w historii, najdłuższe i najważniejsze z nich to wpływy niemieckie i skandynawskie !!! Estonia była setki lat pod panowaniem Niemców, Szwedów i Duńczyków, podobnie jak Finlandia była pod panowaniem Szwedów, a Łotwa Niemców i Szwedów. Z uwagi na te silne wpływy skandynawskie wielu Estończyków, podobnie jak sporo Finów, czuje się Skandynawami. Aczkolwiek w Estonii, w przeciwieństwie do Finlandii, występowały także wpływy niemieckie w bardzo dużej sile. Język estoński do początku XX wieku rywalizował z j. niemieckim w Estonii, w miastach mówiono głównie po niemiecku. Na początku XX wieku część ze znanych Estończyków, np. pastor Jakob Hurt uważało, że wpływy niemieckie na Estończyków są tak silne, że powinni oni całkowicie zatracić swoją kulturę i samowolnie, całkowicie się zgermanizować i przejąć niemiecką kulturę w 100%. Estończycy z wyznania są Luteranami (Protestantami), podobnie jak Łotysze, Finowie, Skandynawowie i Niemcy z północy Niemiec. Z uwagi na bardzo silne wpływy germańskie Estonia, a właściwie Estończycy, są narodem ZNACZNIE BARDZIEJ ZACHODNIM niż Polacy.
Niestety dla wielu Estończyków Polacy są czymś w rodzaju Rosjan, podobne zdanie o Polakach mają Łotysze, którzy często myślą o Polakach jak o Rosjanach.
Do początków XX wieku niemal wszyscy Estończycy, tak samo jak Łotysze, mieli niemieckie i szwedzkie nazwiska, dziś wielu pozmieniała na etniczne, ale wielu też zachowało je.
Okupacja ZSRR (czyli przumsowy pobyt kraju w znienawidzonym ZSRR) pozostawiła w Estonii i Tallinie głównie taki wpływ, że dziś w Estonii aż 30% mieszkańców to Rosjanie przesiedleni tam w czsach ZSRR. Są oni bardzo nielubiani przez Estończyków. Poza tym Estonia jest wręcz zaprzeczeniem ZSRR!
Tallin ma skandynawski, nordycki oraz niemiecki charakter, tak jak cała Estonia. To widać np. w architekturze i mentalnośći Estończyków co ma odzwierciedlenie w podejściu do wielu rzeczy. Tallin, tak jak i cała Estonia, jest bardzo nowoczesny, internet jest wszędzie i jest darmowy. Estonia to bogaty, nowoczesny kraj, gdzie stosuje się na ogromną skalę najnowoczesniejsze rozwiązania, maksymalnie ogranicza się biurokrację, a wszystko w dużym porządku i przy braku korupcji (wg światowych raportów Estonia jest jednym z NAJMNIEJ skorumpowanych krajów świata, w Polsce korupcja jest kilkakrotnie wyższa niż w Estonii). W Estonii przeprowadzono pierwsze na świecie wybory przez internet! Estonia oczywiście jest w krajem Unii Europejskiej i NATO. Ma wyższe (a niedawno jeszcze znacznie wyższe) PKB/osobę niż Polska. Estończycy jeżdżą bardzo wypasionymi furami, co zobaczycie na dalszych zdjęciach, Porsche, Bentleye, Mercedesy, BMW itd.

Zdjęcia pochodzą z 2006 i 2007 roku !!!:








Kiek in de Kök- nazwa wywodzi się ze starej odmiany dolnoniemieckiego i znaczy "Spoglądać do kuchni", wartownik w wieży widział z łatwością kuchnie ludzi w pobliskich domach.


Paks Margareeta (czyli po estońsku- Gruba Małgorzata):


Raekoja Plats , ratusz miejski:


Kościół św. Olafa (Oleviste kirik)- kiedyś najwyższy kościół na świecie! Między 1549 a 1625r.:

Estoński Bank- Eesti Ühispank:

Estońska Policja (Politsei):












Język estoński ma mnóstwo (umlautów- liter z dwoma kropkami) w słowach:



Sklep polskiej sieci!:







Kolejny polski akcent:





Drewniany kościół obok wieżowców:

Czysto, bez żadnych grafitti, tak wyglądają estońskie "Tualett" czyli toalety:

Piękne tallińskie stare miasto:






Estońskie gimnazjum imienia Gustawa Adolfa (króla Szwecji), Estonia setki lat należała do Szwecji, podobnie jak Finlandia i Łotwa:

Restauracja "Olde Hansa":

I jej ogródek:

Polska ambasada:












Plakat: Wisła vs. Levadia:







Luksusowe mercedesy przypłynęły do portu w Tallinnie:



Klify:


Starówka dalej:



























W tle estoński parlament:


Jedno z boisk:



Ambasada Holandii:











Hotelik talliński:







Jeszcze kilka zdjęć z Tallina, nie sposób pomyśleć, że tu kiedyś był ZSRR. To niemiecko-skandynawska mentalność Estończyków wynikająca z ich pochodzenia i historii zrobiła z Tallina na wskroś skandynawskie miasto:
























































Luksusowe samochody Lambourghini i Lotusy widziane w Tallinie:




I jeszcze kilka fotek z Tallina:

[suomeksi]

Ryga (niem. Riga, łot- Riiga)- stolica Łotwy. Jedno z miast Unii
Europejskiej. Ryga została założona w 1201r. przez biskupa
Alberta von Buxhövden. Żeby zrozumieć Rygę, tak jak i całą
Łotwę, należy poznać jej historię. Łotysze, to obok Litwinów,
jedyni przedstawiciele Bałtów. Pamiętajmy, że Estończycy nie
są Bałtami (nawet jeśli się ich tak potocznie nazywa),
Estończycy to ludy fińskie i są najbliższymi krewnymi Finów. W
rzeczywistości Łotysze to także mieszanka Bałtów i Ludów
Fińskich, jednak zdominowanych przez kulturę bałtycką. Język
łotewski to jedyny, obok litewskiego, istniejący do dziś język
bałtyckiej grupy językowej. Kultura Łotyszy posiada liczne i
bardzo silne wpływy obce. Najsilniejszy wpływ na kulturę Łotyszy
odegrali, zdecydowanie, Niemcy. Łotwa znajdowała się setki lat
pod panowaniem niemieckim. W zależoności od regionu było to od
około 400 do prawie 600 lat. A nawet później niemiecka kultura
odgrywała na Łotwie pierwszą rolę, to dlatego tak wiele
zapożyczeń z j. niemieckiego w j. łotewskim, np. słowo TAK to po
łotewsku JA. Drugą rolę odegrała na Łotwie kultura
skandynawska, była już obecna za czasów Wikingów, gdy
skandynawskie osadnictwo było na Łotwie bardzo silne, ale
również później, gdy północna Łotwa przeszła pod władanie
Szwecji na kilkaset lat. Stąd pomniki króla Szwecji na Łotwie i
skandynawskie nazwiska bardzo popularne wśród Łotyszy (na liście
10ciu najpopularniejszych nazwisk na Łotwie). Na Łotwie
występowały też wpływy słowiańskie- z Polski i Rosji,
szczególnie obecnie we wschodniej Łotwie. Łotysze są głównie
Luteranami (Protestantami) tak jak Niemcy z północy Niemiec i
Skandynawowie, ale ci ze wschodu kraju to głównie katolicy, z
uwagi na wpływy polskie i litewskie.
Do początków XX wieku niemal wszyscy Łotysze, tak samo jak
Estończycy, mieli niemieckie i szwedzkie nazwiska, dziś wielu
pozmieniała na etniczne, ale wielu też zachowało je.
Okupacja ZSRR (czyli przumsowy pobyt kraju w znienawidzonym ZSRR)
pozostawiła na Łotwie i Rydze głównie taki wpływ, że dziś na
Łotwie aż 40% mieszkańców to Rosjanie przesiedleni tam w czsach

ZSRR. Są oni bardzo nielubiani przez Łotyszy.
Łotwa miała przez kilka ostatnich lat PKB/osobę wyraźnie wyższe
niż Polska, ale w tym roku Łotwa osłabiła wzrost i Polska ma
wyższe. Internet na Łotwie posiada większy odesetek ludności niż w Polsce, ale prawdziwą ciekawostką jest fakt, że Łotwa jest DRUGA NA ŚWIECIE pod względem szybkości internetu!!! Polska zajmuje jedną z ostatnich pozycji w Europie.
Ryga latem zalewana jest przez turystów z Niemiec i Skandynawii.
Ryga jest przykładem stylu- Jugendstils czyli niemieckiej secesji.

Ryga- zdjęcia głównie z początku 2006 r.:
KLIKNĄĆ ABY POWIĘKSZYĆ:


























http://img507.imageshack.us/img507/8838 ... kstvu7.jpg[/img]


















































Filmy z You Tube:

Zdjęcia z Rygi-
http://www.youtube.com/watch?v=gUKuywn1nK0
Nowoczesna zabudowa rygi (ang.)-
http://www.youtube.com/watch?v=exRHgl6F ... re=related
Drewniana zabudowa Rygi (łot.)-
http://www.youtube.com/watch?v=Qa69p_CG ... re=related

Kilka przykładów ryskiej architektury.
Szkolna hala sportowa:




Nowoczesna szkoła w Rydze, usytuowana przy lesie:




Budynek DnB Nord Bank w Rydze:


Dwa prywatne domy wypoczynkowe z okolic stolicy Łotwy:








Inny bardzo ciekawy prywatny dom z Marupe obok Rygi:






Inne zdjęcia z Rygi:



Ratusz wewnątrz:





Protesty w Rydze po aresztowaniu łotewskiego hakera "Neo", który włamał się do rządowych komputerów i ujawnił dochody wszystkich pracowników rządu:
Napis po łotewsku znaczy "Wolność dla Neo!":










Łotysze są luteranami, podobnie jak Skandynawowie, stąd na wielu kościołach w Rydze, widzimy na dachu charakterystycznego kogucika, co spotykane jest w kościołach luterańskich na świecie:



Budynki mieszkalne i inne:



Dworzec kolejowy, z restauracją na górze:




Inne budynki:









Ryski tramwaj:




Galeria handlowa:








Wieża widokowa w Jurmala (Dawna Rigastrand):

[suomeksi]

Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa to kraje podobne do siebie, przed wojną zaliczane były do jednej grupy "Kraje bałtyckie" (także Finlandia była określana jako czwarte państwo bałtckie). Jednakże państwa te, także, wyraźnie róźnią się od siebie, mimo obecnych podobieństw.
Sporo ludzi w Polsce ma, w świadomości, zupełnie błędny i głupi obraz Północy Europy. Wielu ma w świadomości, że na Północy mamy tylko Słowian i Germanów (łącznie z ich odmianą- Skandynawami). Jest to kompletna bzdura, bo oprócz tych grup ludności są jeszcze dwie, małe ludnościowo, ale zupełnie odmienne i ciekawe grupy, z odmienną kulturą i językami: Ludy Fińskie (szerzej- Urgo-Fińskie) oraz Ludy Bałtyckie. Jeśli chodzi o narody mające swoje państwo w Europie, to Ludami Fińskimi są tylko Finowie i Estończycy (tak, Estończycy, mimo, że czasem, z pewnych przyczyn, są nazywani "Bałtami", są etnicznie Ludami Fińskimi i z Bałtami nie mają nic wspólnego), mało jest tak bliskich sobie narodoów jak Finowie i Estończycy, to jak Czesi i Słowacy. Gdy użyjemy szerszej klasyfikacji, i pojęcia "Ugro-Finowie" to należy zaliczyć do nich (Ugro-Finów) też Węgrów, jednak pokrewieństwo i realna bliskość Węgrów z Finami/Estończykami, jest bardzo daleka. Dlatego dokładniejsze jest używanie pojęcia Ludy Fińskie, gdzie zaliczamy tylko Estończyków i Finów (i niektóre małe narody niemające swojego państwa), bo gdy używamy, pojęcia Ugro-Finowie to jest to pojęcie bardzo szerokie i należą tam też Węgrzy i ludy z dalekich zakątków Rosji.
Oprócz Skandynawów, Słowian i Ludów Fińskich (Ugro-Finów), na Półocy Europy, są jeszcze Bałtowie, jest to jedna z najmniejszych grup ludnościowych w Europie, bo do Bałtów należą, obecnie, jedynie Litwini i Łotysze. Jak widzimy, Polacy, jako Słowianie, mają wielu krewnych- Rosjan, Ukrainców, Czechów, Słowaków itd. Tak samo Germanowie to duża rodzina- Szwedzi, Niemcy, Anglicy, Norwegowie, Duńczycy, Islandczycy, Holendrzy itd. Natomiast krewnymi Litwinów są tylko Łotysze, a Łotyszy tylko Litwini, a krewnymi Finów są tylko Estończycy, a Estończyków tylko Finowie i bardzo daleko, krewnymi Ludów Fińskich są Węgrzy oraz kilka innych, małych ludów, które nie utworzyły swojego państwa.

Oto mapa przedstawiająca rozmieszczenie ludów w Europie Północnej:


Na tej anglojęzycznej mapie możemy odszukać położenie geograficzne Finlandii (na mapie po angielsku- Finland), Estonii (Estonia), Łotwy (Latvia) i Litwy (Lithuania), jak widzimy Finlandia jest z tych państw najbardziej wysunięta na wschód i na północ:


To podział Europy wg ONZ: Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa należą do Europy Północnej (zaznaczone na niebiesko). (Np. Polska należy do Europy Wschodniej, wg ONZ, zaznaczone na czerwono).


Oto najważniejsze informacje, jakie każdy powinien znać na temat Finlandii, Estonii, Łotwy i Litwy:

1. LUDY.
Ludy Fińskie (Ugro-Finowie): Finowie i Estończycy
Bałtowie: Łotysze i Litwini

2. RDZODZINA KULTUROWA.
W Europie są dwie rodziny kulturowe, zachodnio-europejska oraz wschodnio-europejska. Jest to niezwykle ważny podział, bo w ogromnym stopniu wpływa na mentalość narodów, którą odczuwamy nawet dzisiaj, to najczęściej odpowiada na pytanie- czemu np. Rosjanie są tacy, a Szwedzi zupełnie inni.
Potocznie jest tendencja do łącznia Zachodu z Niemcami i wszystkim co dalej na zachód, w rzeczywistości Zachód zaczyna się znacznie dalej w kierunku wschodnim.
Zachodnio-europejska kultura to tam gdzie język pisze się łacińskim alfabetem (czyli takim jak np. polski) i ludność, tradycyjnie, wyznaje katolicyzm lub protestantyzm. Wschodnio-europejska kultura to tam gdzie język zapisuje się, najczęsciej, cyrylicą, a ludność, tradycyjnie, wyznaje prawosławie.
A więc, Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa to kultura zachodnio-europejska, zresztą tak jak Polska. Języki tych narodów pisze się łacińskim alfabetem (czyli takim jak np. polski). Finowie, Estończycy i Łotysze to protestanci w większości, a Litwini to katolicy, język fiński, estoński, łotewski i litewski oczywiście zapisuje się alfabetem łacińskim (czyli takim jak polski, z odpowiednimi znakami diaktrycznymi). Oto mapa, kraje zachodnio-europejskiej kultury zaznaczone na czerwono, a kraje wschodnio-europejskiej kultury- na szaro.

Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa to Zachód. A kto z tych krajów jest najbardiej zachodni kulturowo? Biorąc pod uwagę całą historię tych państw, można swierdzić, że Finlandia, Estonia oraz Łotwa są bardziej zachodnie kulturowo od Polski, natomiast Litwa to poziom Polski.

3. HISTORIA.
Historia tych państw wiązała się z obcym panowaniem i jednocześnie z silnymi wpływami obcej kultury na te narody od początków średniowiecza, a nawet wczęsniej. Te państwa praktycznie zawsze były pod obcym panowaniem, a jako samodzielne powstały dopiero w 1918r. (tylko Litwa, istniała, jako niepodległe państwo wcześniej, ale w zupełnie innej formie i ma bardzo niewiele wspólnego z obecną Litwą, przedewszystkim etnicznie, obecni Litwini są Bałtami, a określenie "Litwin" np. w 17 wieku czy wcześniej dotyczyło raczej Słowian, a nie Bałtów, za to pierwotnie dotyczyło ono Bałtów- przodków, właśnie, obecnych Litwinów).
Historia Finlandii związana jest ze Szwecją i Rosją, historia Estonii z Niemcami, Danią, Szwecją i Rosją, historia Łotwy z Niemcami, Szwecją i Rosją, a historia Litwy z Polską i Rosją i z Niemcami.

Najsilniejsze wpływy obce w historii tych krajów:
Finlandia- wpływy szwedzkie. Najdłużej Finlandia należała do Szwecji (aczkolwiek Finlandia należała też 110 lat do Rosji, jednak panowanie szwedzkie było najdłuższe)
Estonia i Łotwa- wpływy niemieckie i szwedzkie, najdłużej Estonia i Łotwa należały do róznych niemiecko-języcznych państw, a także do Szwecji (Estonia i Łotwa, podobnie jak Finlandia, także pewien czas należały do Rosji, a także do Danii, jednak zdecydowanie najdłuższe było tam panowanie niemieckie- jako różne formy Państw Zakonnych i innych niemiecko-języcznych państw, było tam też długie, szczególnie w Estonii, panowanie szwedzkie.)
Litwa- wpływy polskie. Litwa (i podbite przez nią ziemie) była połączona z Polską w Unii (jednakże Litwa miała też panowanie niemieckie i rosyjskie).

Mapa Łotwy i Estonii z 16 wieku, jak widzimy, wszystkie miasta miały niemieckie nazwy, panowanie niemieckie na terenie Łotwy i Estonii trwało od wczesnego średniowiecza przez setki lat, realnie właściwie do początków XX wieku, stąd dzisiejsi Łotysze i Estończycy są bliscy kulturze niemieckiej:



Przed II Wojną Światową Polska graniczyła z aż z dwoma z tych czterech państw, z Litwą i z Łotwą, byli to północni sąsiedzi Polski. Zauważmy fakt, że przed wojną to Polska była wschodnim sąsiadem Litwy!:






4. JĘZYKI.

Język fiński i estoński to języki fińskiej grupy językowej (szerzej- języki ugro-fińskie), a język łotewski i litewski to zupełnie inna grupa językowa, to języki bałtyckie i do tej grupy należą, obecnie, tylko i wyłącznie te dwa języki. Jakie są różnice między fińskim, a estońskim? Estoński jest twardszy, Np. po fińsku zatoka to Lahti, po estońsku- Laht, po fińsku noc to iltta, po estońsku ööd (czyt. yyd). Estoński, ze względu na długie niemieckie panowanie, ma też silne wpływy niemieckie, jakich fiński nie ma, Wpływy niemieckie, widać w estońskim nawet w podstawowych słowach jak np. TAK to JAH (czyt. JA), czy POLICJA to POLITSEI (od niemieckiego POLIZEI). Język łotewski również ma silne wpływy niemieckie np. TAK to po łotewsku JA czy I to UN od niemieckiego UND, w fińskim najsilniejsze wpływy są szwedzkie, a w litewskim- polskie.
Warto zauważyć, że łotewski i litewski to chyba jedyne, niegermańskie, języki Europy gdzie słowo TAK znaczy JA (lub pochodne od tego). Wynika to z setek lat niemieckiego i szwedzkiego panowania tam. W Fińskim, w prawdzie też to występuje (szwedzkie JO), ale formą drugą, uznawaną za pierwotną jest KYLLA, natomiast w estońskim i łotewskim tylko JA.

języki fińskie: fiński i estoński
języki bałtyckie: litewski i łotewski


Przykładowe zwroty:
FIŃSKI
Kyllä: tak
Ei: nie
Terve: cześć
Hyvää iltaa: Dobry wieczór
Suomi: Finlandia

ESTOŃSKI:
Jah (czytane- Ja) : tak
Ei : nie
Tere: cześć
Kuidas käsi käib? : Jak się masz?
Kas te räägite inglise keelt? : Czy mówisz po angielsku?
Head ööd : Dobranoc.
Eesti : Estonia
Eesti Vabariik : Republika Estonii
Politsei : Policja


ŁOTEWSKI:
Jā : tak
Ne : nie
Sveiks : cześć
Vai jūs runājat angliski? : Czy mówisz po angielsku?
Latvija: Łotwa

LITEWSKI:
Taip : tak
Ne : nie
Laba diena : dzień dobry
Esu lenkas. (lenkė) : Jestem Polakiem. (Polką)
Ar kalbate angliškai? : Mówi Pan/Pani po angielsku?
Lietuva: Litwa

Estońska policja w stolicy Estonii- Tallinie:


Wjazd na Litwę, napis w języku litewski "Lietuvos Respublika" znaczy "Republika Litewska":


Napis "Eesti Vabariik" czyli po estońsku "Republika Estonii", przy jakimś leśnym wjeździe do Estonii:


Oto jak brzmi język estoński (linki You Tube) :
Kolęda "Cicha Noc" czyli "Püha öö" w języku estońskim z napisami: http://www.youtube.com/watch?v=IB3V9Px96n4
Życzenia po estońsku (You Tube): http://www.youtube.com/watch?v=SPjQwkKETro

5. Wyznania:

Litwini są katolikami, tak jak Polacy, niewielka część Łotyszy to także katolicy, natomiast większość Łotyszy, Estończycy a także Finowie to protestanci (luteranie)

6. Przynależność polityczna:
Litwa, Łotwa i Estonia są w Unii Europejskiej i w NATO, a Finlandia jest tylko w Unii Europejskiej, nie jest w NATO. Pomiędzy Polską, a tymi krajami, obowiązuje ruch bez kontroli granicznych, ze względu na strefę Schengen można przejechać bez zatrzymywania się na granicy.

7. Gospodarka.
Finlandia, z racji tego, że nie miała komunizmu, jest krajem wysoko rozwiniętym. Naotmiast Litwa, Łotwa i Estonia jeszcze niedawno miały PKB/osobę wyższe niż Polska i były bogatsze od Polski. Obecnie (tj. na środek roku 2011), ze względu na kryzys, tylko Estonia jest wciąż krajem bogatszym od Polski, a Litwa i Łotwa mają PKB/osobę nieco niższe od Polski, ale są to kraje dość nowoczesne i dość na wysokim poziomie rozwouju.
Estonia jest krajem, który zdecydowanie idzie drogą skandynawską i stosuje najnowocześniejsze rozwiązania, jakie w Polsce dopiero będą wchodzić. Estonia jest krajem o bardzo niskiej korupcji (jednej z najniższych w Europie) i bardzo rozwiniętej sieci informatycznej, właściwie każdy ma internet, a niedługo każdy Estończyk będzie miał darmowy internet zapewniony przez Państwo.

8. Mniejszości narodowe.
Największą mniejszością narodową Finlandii są Szwedzi, stanowią tam ok 5% ludności, największą mniejszością na Litwie są Polacy stanowiący tam ok. 10%. Są to naturalne mniejszości narodowe, wynikłe z historii Finlandii i Litwy. W przypadku Łotwy i Estonii sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Rdzenną i naturalną, wynikającą z historii, największą mniejszością narodową Łotwy i Estonii są Niemcy i Szwedzi. Jednakże obecnie największe, mniejszości narodowe są inne i pojawiły się tam w sposób sztuczny, w czasie okupacji sowieckiej i stanowią problem dla tych krajów.
Po II wojnie światowej rozpoczęła się sowiecka okupacja Litwy, Łotwy i Estonii, mimo zaciekłego i zbrojnego oporu tych krajów, Finlandii, cudem udało się uniknąć włączenia do ZSRR. W związku z polityką ZSRR i okupacją sowiecką, przesiedlono w tym czasie, na teren Łotwy i Estoni (i w mniejszym stopniu Litwy), ogromne ilości Rosjan, Ukrainców i innych rosyjskojęzycznych. Zamieszkali oni głównie w domach po uciekających Niemcach oraz Łotyszach, Estończykach i Litwinach wywiezionych na Syberię, zdarzało się, że tymi samymi pociągami przywożono Rosjan, którymi wywożono rdzenne narody. Dziś na Łotwie, aż około 35% ludności, to ludzie przesiedleni tam w czasie ZSRR- głównie Rosjanie, w Estonii jest to 25%, a na Litwie znacznie mniej, mniej niż 10%. Stanowią oni duży problem dla tych krajów, Rosjanie ci są bardzo nielubiani przez Litwinów, Łotyszy i Estończyków. Po zakończeniu okupacji sowieckiej w 1991r. rządy Łotwy, Litwy i Estonii podjęły tą samą decyzję- obywatelstwo przyznano tylko tym, którzy lub których przodkowie urodzili się przed 1940r. w tych krajach, czyli gdy istniały te kraje. Natomiast wszyscy przesiedleni w czasach pobytu tych krajów w ZSRR (czyli w czsach okupacji sowieckiej), oraz ich potomkowie, nawet urodzeni już w tych krajach, nie otrzymali obywatelstwa, muszą się o nie ubiegać jak obcokrajowcy, którzy przyjechali wczoraj. Wymaga to zdania egzaminu z języka. Język łotewski, litewski, a szczególnie estoński jest bardzo ciężki do nauczenia się dla Słowian, więc wielu Rosjan nie zdaje tego egzaminu. Jednakże sporo Rosjan otrzymało obywatelstwo tych państw. Pamiętajmy! Z uwagi na orgomną mniejszość rosyjską, jeżeli poznany czy zobaczymy w TV kogoś z Litwy, Łotwy i Estonii to wcale nie znaczy, że musi być to Litwin, Łotysz czy Estończyk, równie dobrze może być to rosyjsko-języczny, przesiedlony tam w czasie ZSRR! Np. są takie zespoły sportowe z Łotwy czy Estonii gdzie 100% zawodników i działaczy to Rosjanie, połowa estońskiej drużyny piłkarskiej to Rosjanie. Rosjan łatwo poznamy po ruskich imionach i nazwiskach. Prawdziwi Estończycy mają imiona i nazwiska podobne do fińskich, a także niemieckie i szwedzkie, Łotysze mają nazwiska bałtyckie oraz niemieckie i szwedzkie, a Litwini mają także nazwiska bałtyckie. Jednakże należy pamiętać, że w łotewskim i litewskim panuje zasada dodawawania "s" lub "as" do wszystkich nazwisk np. Billas Clintonas zamiast Bill Clinton, więc często tamtejsi Rosjanie, np. piłkarze, mają też dodane "s". Rosyjska, posowiecka, mniejszość żyje w dużej separacji w tych krajach, rządy są w rękach rdzennych narodów i państwa te robią wszystko co w ich mocy by Rosjanie opuścili dobrowolnie te kraje. Małżeństwa mieszane w Estonii, między Rosjanami, a Estończykami, mimo tak dużej liczby Rosjan, utrzymują się na poziomie około pół procenta.

9. Związki kulturowe.
Kultura Łotwy i Estonii od wieków związana była z Niemcami, i w mniejszym stopniu ze Szwecją. Kultura Finlandii związana była ze Szwecją, a Litwy z Polską.

Oto wpis z pamiętnika jednego z polskich studentów z Estonii, studjującego, już w czasie panowania rosyjskiego w tym kraju, mimo to, miasto miało wciąż niemiecki charakter. Jeden z polskich studentów, Bronisław Limanowski, w swych Pamiętnikach 1835-1870 pisze, że ówczesne Tartu (miasto w południowej Estonii) miało: „charakter zupełnie niemieckiego miasta. Język niemiecki panował wszędzie: w urzędach, na katedrach uniwersyteckich, w sklepach, na ulicy. Właściwe miasto było z prawej strony Embachu. Miało ono piękny staroniemiecki wygląd, zwłaszcza główna ulica Ritterstrasse (Rycerska) przedstawiała się wspaniale. Lecz największą ozdobą było wzgórze piętrzące się nad miastem i porosłe bujnym lasem, tak zwane Domberg, od dawnej katedry katolickiej, w której ongiś kazał Piotr Skarga.”

10. Znani Ludzie.

FINLANDIA:

Urho Kaleva Kekkonen- były prezydent Finlandii:


Janne Ahonen- skoczek narciarski:


ESTONIA:
Mart Laar- były premier:


Johan Laidoner- słynny estoński generał, pierwszy człowiek, który pokonał Sowietów (w czasie wojny estońsko-bolszewickiej):


Gerd Kanter- estoński dyskobol, rywal Polaków na olimpiadzie:


Jürgen Zopp- estoński tenisista, obecnie nr 1 w Estonii:


Erkki Nool- słynny estoński lekkoatleta:


ŁOTWA:

Valdis Zatlers- były prezydent Łotwy:


Juris Kronbergs- łotewski pisarz:


LITWA:
Valdas Adamkus- były prezydent Litwy:


Algirdas Brazauskas- były premier Litwy:



11. PRZYKŁADOWE ZDJĘCIA Z FINLANDII, ESTONII, ŁOTWY I LITWY (z ok. 2006 r.):

Kraje te posiadają piękne miejsca, szczególnie warte, odwiedzenia, są moim zdaniem stolica Estonii- Tallin i stolica Łotwy- Ryga, zachowała się tam architektura w stylu staroniemieckim i skandynawskim. Np. Ryga to przykład typowego Jugendstils (Niemieckiej Secesji). Łotwa i Estonia to państwa bardzo czyste i panuje tam duży porządek, w stolicach tych państw jest znacznie czyściej niż np. w Warszawie. Ryga to jedno z najczystszych stolic Europy, jak wynika z rankingu. Finlandia też jest ładna, ale nie zrobiła na mnie dużego wrażenia jeśli chodzi o zabytki i miasta, ale przyroda fińska jest piękna.
Tallin w Estonii jest ZALEWANY przez Finów, Finowie żartobliwie nazywają Tallin- Tallsinki, bo wielu jest tam częściej niż w Helsinkach. Finowie kupują tam głównie alkohol i bawią się w Tallińskich kulbach. Szwedzi, Niemcy i Anglicy także bardzo często odwierdzają Tallin. Łotwa i Estonia cieszą się bardzo dużą popularnością w krajach Europy Północnej i Zachodniej. Ostatnio to popularne miejsca weekendowych wypadów Brytyjczyków.
FINLANDIA:




ESTONIA:






ŁOTWA:








LITWA:

[suomeksi]

Język łotewski, czyli po łotewsku latviešu valoda to jedyny obok litewskiego, istniejący obecnie język bałtycki, język bałtyckiej grupy językowej, język narodu łotewskiego. Języków bałtyckich było znacznie więcej, np. pruski, ale zostały one wyparte, głównie przez język niemiecki w czasach średniowiecza.
Języki bałtyckie można nazwać prawdziwie europejską mową, gdyż to jedne z najstarszych języków w Europie.
Pamiętajmy!, że język estoński (sąsiad łotewskiego) nie ma kompletnie nic wspólnego z językami bałtyckimi. Język estoński to język grupy fińskiej i najbliższy krewny języka fińskiego. Estoński jest podobny do fińskiego i nie ma nic wspólnego, ani z łotewskim, ani litewskim.
Języki bałtyckie- litewski i łotewski
Języki fińskie- estoński i fiński

Język łotewski posiada liczne wpływy obce, głównie są to wpływy z języków germańskich (przedewszystkim z niemieckiego, ale też ze szwedzkiego), są też wpływy fińskie oraz słowiańskie.
Od wczesnego średniowiecza aż do XIX wieku język łotewski był pod bardzo silnym wpływem języka niemieckiego z uwagi na setki lat niemieckiego panowania na ternie Łotwy oraz tego, że nawet w późniejszych czasach, wyższą klasę społeczeństwa, na Łotwie, stanowili Niemcy. Dlatego nawet podstawowe słowa jak np. TAK to w łotewskim JA czy I to UN od niemieckiego UND.

Stara ortografia łotewskiego bazowała na niemieckim i nie reprezentowała zbyt dobrze wymowy języka łotewskiego. Na początku teksty pisane były używane przez niemieckich duchownych do pomocy w ich pracach z Łotyszami. Początkowo zasady pisowni były chaotyczne, np. było 12 wariantów pisania głoski "Š". W 1631 duchowny Georgs (Juris) Mancelis starał się usystematyzować pisownię. Tak powstały pierwsze, systematyczne zasady pisowni języka łotewskiego. Stara ortografia była używana do XX wieku, gdy powoli zastępowano ją nowoczesną ortografią.

Tak ewoluował język łotewski, na podstawie modliwy "Ojcze Nasz":

PIERWSZA ORTOGRAFIA (od wczesnego średniowiecza do 16 wieku):

Muuſze Thews exkan tho Debbes
Sweetyttz thope totws waerdtcz
Enaka mums touwe walſtibe.
Tows praetcz noteſe
ka exkan Debbes tha arridtczan wuerſſon ſemmes
Muſze beniſke mayſe bobe mums ſdjoben.
Vnbe pammet mums muſſe parrabe
ka mehs pammettam muſſims parabenekims
Vnbe nhe wedde mums exkan kaerbenaſchenne
Seth atpeſthmums no to loune
Aefto thouwa gir ta walſtibe
vnbe tas ſpeez vnb tas Goobtcz tur muſſige
Amen

STARA ORTOGRAFIA (od 16 wieku do początków 20 wieku) :

Muhſu Tehvs debbeſîs
Swehtits lai top taws wahrds
Lai nahk tawa walſtiba
Taws prahts kai noteek
kà debbeſîs tà arirdſan zemes wirsû
Muhsu deeniſchtu maizi dod mums ſchodeen
Un pametti mums muhſu parradus [później parahdus]
kà arri mehs pamettam ſaweem parrahdneekeem
Un ne eeweddi muhs eekſch kahrdinaſchanas
bet atpeſti muhs no ta launa
Jo tew peederr ta walſtiba
un tas ſpehks un tas gods muhſchigi [później muhzigi]
Amen

NOWA ORTOGRAFIA (od początków 20 wieku do teraz):

Mūsu tēvs debesīs
Svētīts lai top tavs vārds
Lai nāk tava valstība
Tavs prāts lai notiek
kā debesīs, tā arī virs zemes
Mūsu dienišķo maizi dod mums šodien
Un piedod mums mūsu parādus
kā arī mēs piedodam saviem parādniekiem
Un neieved mūs kārdināšanā
bet atpestī mūs no ļauna
Jo tev pieder valstība
spēks un gods mūžīgi
Āmen

Obecny alfabet łotewski, podobnie jak polski, zapisywany jest modyfikowanym alfabetem łacińskim:
A, Ā, B, C, Č, D, E, Ē, F, G, Ģ, H, I, Ī, J, K, Ķ, L, Ļ, M, N, Ņ, O, P, R, S, Š, T, U, Ū, V, Z, Ž

Stosowany od średniowiecza do początków XX wieku alfabet łotewski, bazujący na niemieckim, gdzie występowała np. niemiecka litera ß nie reprezentował dobrze wymowy łotewskiej, dlatego później Łotysze starali się, stworzyć alfabet bazujący na piśmie łacińskim, ale taki by dobrze reprezentował wymowę, dlatego powstało kilka liter, które występują jedynie w łotewskim, np. L z ogonkiem czy G z ogonkiem. Litery takie jak O A czy U z kreską są bardzo rzadkie, ale występują też w kilku innych alfabetach. Po tych zabiegach alfabet łotewski bardzo dobrze reprezentuję wymowę.

Witryna rastaucji na Łotwie- "Šefpavārs Vilhelms" czyli "Szef Wilhelm" przedstawiająca godziny otwarcia w poszczególne dni tygodnia:


Brzmienie języka łotewskiego możemy usłyszczeć tutaj. YouTube- "Drewniane zabytki w architekturze Rygi- Rīgas koka architektūra":

[suomeksi]

Johan Laidoner- pierwszy człowiek, który pokonał Sowietów!

Johan Laidoner, urodzony w Viirasti, w południowej Estonii w
1884r. -jeden z twórców niepodległej Estonii, wódz naczelny
Armii Estońskiej. Słynny na cały świat, ceniony w całej
Europie.
Pochodził z rolniczej rodziny, wstąpił do Armii Imperium
Rosyjskiego (do którego wtedy należała Estonia, Finlandia,
Łotwa, pół Polski itd.). Ożenił się z Polką, poznaną w
Kownie (Kaunas) na Litwie. OPANOWAŁ JĘZYK POLSKI W STOPNIU
KOMUNIKATYWNYM!

Po odzyskaniu niepodległości rzez Estonię, w 1918r., powrócił
do ojczyzny, został dowódcą 1. Dywizji Estońskiej i Szefem
Sztabu Generalnego Wojska Estońskiego, a 23 grudnia 1918 został
mianowany wodzem naczelnym estońskich sił zbrojnych w stopniu
generała-majora. W 1919 był inicjatorem powołania Estońskiej
Akademii Wojskowej. W czasie wojny estońsko-bolszewickiej
przeprowadził udaną kontrofensywę, która wyparła oddziały
bolszewików z terytorium Estonii. JAKO PIERWSZY CZŁOWIEK POKONAŁ
SOWIETÓW. Zrobił to z Armią Estońską wspomaganą przez tysiące
ochotników z Finlandii (Finowie to najbliżsi krewni
Estończyków), a także przez Szwedów i Duńczyków oraz przez
okręty brytyjskiej Royal Navy, Brytyjczycy stanęli w obronie
Estonii i wysłali okręty wojenne.

Laidoner z Armią Estońską i soujsznikami (Finami, Szwedami, Duńczykami i Brytyjczykami) pokonał Sowietów, było to przed polskim Cudem nad Wisłą.
Tylko trzy razy w historii udało się pokonać ZSRR (ZSRS):
1. Wojna estońsko-bolszewicka
2. Polski Cud nad Wisłą
3. Wojna w Afganistanie
Estońska Armia zrobiła to jako pierwsza
W 1920 został mianowany generałem-lejtnantem armii estońskiej. Po
złożeniu dowództwa, był oficjalnym reprezentantem Estonii w
Lidze Narodów.

W 1934 na prośbę premiera Estonii K. Pätsa wprowadził rządy
wojskowe, by powstrzymać przejęcie władzy przez
quasi-faszystowski ruch wabsów ( Eesti Vabadussõjalaste Liit).

W 1928 generał Laidoner złożył oficjalną wizytę w Warszawie
jako naczelny wódz Estonii. W 1930 stanął na czele tallińskiego
Towarzystwa Estonia-Polska (Eesti-Poola Ühing) jako jego honorowy
prezes.

17 czerwca 1940 po przymusowej, aneksji Estonii przez ZSRR, został
aresztowany i wywieziony do radzieckiego więzienia w Kirowie,
skazany w 1952 w procesie na 25 lat więzienia i przepadek całego
mienia na rzecz ZSRR. Zmarł w 1953 w więzieniu nr 2 we
Włodzimierzu nad Klaźmą.

ODZNACZENIA:
Brytyjski tytuł rycerski z prawem do używania "sir" przed
nazwiskiem
Order Krzyża z Orłem I klasy (Estonia, 1929)
Krzyż Wolności I i III klasy (Estonia)
Order Białej Róży (Finlandia)
Kryż Oficerski Legii Honorowej (Francja)
Krzyż Kawalerski Legii Honorowej (Francja)
Wielki Krzyż Orderu Witolda Wielkiego (Litwa)
Order Zabójcy Niedźwiedzia (Łotwa)
Order Orła Białego (Polska)
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (Polska)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (Polska)



Plakat z czasów wojny estońsko-bolszewickiej, autorstwa estońskiego polityka G. Mamberga,
nawołujący do wstępowania do Armii Estońskiej. "Vennad ruttu
rahva väkke" znaczy w języku estońskim: "Bracia, wstępujmy
do narodowej armii!"

Johan Laidoner, w mundurze Estońskiej Armii:


Pomnik Johana Laidonera w Estonii:


Zniszczona przez Rosjan, w 1940r., tablica pamiątkowa Johana
Laidonera:


Tablica pamiątkowa w języku litewskim (na górze) oraz estońskim,
umieszczona w Kownie, w miejscu stacjonowania Laidonera:


Johan Laidoner- wódz naczelny Estońskiej Armii z wodzem naczelnym
Fińskej Armii w 1938r. w Tallinie:


Pomnik Johana Laidonera na znaczku estońskim z godłem miasta
Viljandi:



Książka o Johanie Laidonerze autorstwa fińskiego historyka
Marttiego Turtoli:


Inscenizacja- Generał Johan Laidoner i premier Estonii K. Päts:


Johan Laidoner, wódz naczelny Armii Estońskiej, w Polsce, w 1939r.:

Generał Johan Laidoner przechodzi [pzed frontem kompanii honorowej na Dworcu Wschodnim w Warszawie. Obok widoczny marszałek Edward Rydz-Śmigły, za nim minister spraw wojskowych gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki:


Uroczyste śniadanie wydane prze Prezydenta RP Ignacego Mościckiego (2 z lewej) na Zamku Królewskim na cześć generała Johana Laidonera (3 z lewej). Widoczni także Marszałek Polski Edward Rydz-Śmigły (1 z lewej), gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki (2 z prawej) oraz minister spraw zagranicznych Józef Beck (1 z prawej):


Generał Johan Laidoner u trumny Marszałka Józefa Piłsudskiego. Obok widoczny gen. bryg. Janusz Głuchowski (z prawej):


Generał Johan Laidoner (1 z prawej) w rozmowie z Prezydentem RP Ignacym Mościckim (w środku) oraz marszałkiem Edwardem Rydzem-Śmigłym (z lewej) na Zamku Królewskim w Warszawie:


Generał Johan Laidoner (z prawej) oddaje honory poległym przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie:


Uczestnicy uroczystego obiadu, wydanego przez Marszałka Polski Edwarda Rydza-Śmigłego (3 z lewej, po zewnętrznej części stołu) na cześć gen. Johana Laidonera (1 z lewej) i jego małżonki w salonach Hotelu "Bristol" w Warszawie. Widoczni także minister spraw wojskowych gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki, szef Sztabu Głównego gen. bryg. Wacław Stachiewicz:

[suomeksi]

1. Imiona i nazwiska Łotyszy.
Łotysze, podobnie jak Litwini, należą do ludów bałtyckich, ich język należy do bałtyckiej grupy językowej i spokrewniony jest jedynie z litewskim i nieistniejącymi już językami. Ten język nie ma nic wspólnego np. z językiem estońskim, język estoński to język fińskiej grupy językowej i krewny fińskiego. Czy jednak Łotysze to tak naprawdę do końca Bałtowie? Nie! W 12 wieku ok 70% mieszkańców Łotwy mówiło w językach fińskiej grupy językowej, jednak ludzie ci przyjęli kulturę Bałtów, tak więc Łotysze to tak naprawdę: Bałtowie oraz "zbałtowione" Ludy Fińskie, a nie tylko Bałtowie.
Do początku XX wieku prawie wszyscy Łotysze (podobnie jak Estończycy) mieli imiona i nazwiska niemieckie lub szwedzkie, w wyniku setek lat niemieckiego i szwedzkiego panowania na terenie Łotwy. Później, gdy powstała Łotwa w 1918r., ludzie zmieniali na etniczne (tak samo było w Estonii i Finlandii- w Finlandii były to nazwiska szwedzkie). Jednak oczywiście nie wszyscy zmienili.

Najpopularniejsze łotewskie imiona to np. Jānis, Edgars, Māris, Girts lub Aivars. Wiele popularnych imion to np. imiona germańskie z dodanym "s" np. popularne wśród Łotyszy imię Valters.
Tylko około połowa Łotyszy (tj. ludzi o etnicznym łotewskim pochodzeniu) ma nazwiska łotewskiego pochodzenia. Łotewskie nazwiska to np. Krasts, Bērziņš, Ozoliņš, Šķēle. Najpopularniejsze, po łotewskich, nazwiskach są wśród Łotyszy nazwiska niemieckie, są bardzo popularne, prawie tak jak łotewskie, i są to nazwiska tych Łotyszy, których przodkowie nie zmienili nazwisk na etniczne. Łotysze jednak dodają do nich literę "s", np. Zatlers, Stelmahers, Freibergs. Poprzedni prezydent Łotwy nazywa się "Valdis Zatlers", a jeszcze porzpednia pani prezydent "Vaira Vike-Freiberga" (do nazwisk kobiet Łotysze dodają "a").
Łotysze dodają też do niemieckich nazwisk swoje znaki diaktryczne (np. ptaszek nad "s") np. zdobywca pierwszego w historii i na razie jedynego złotego medalu olimpijskiego w konkurencji BMX (wcześniej nie było tej dyscypliny na olimpiadzie) to Māris Štrombergs:

Łotysze dodają też do nazwisk inne znaki diaktryczne np. "i", "u" czy "a" z kreską, co czyta się dłużej- np. "aa". Łotewski duet z Eurowizji: Valters Frīdenbergs i Kārlis Būmeisters:

Trzecie najpopularniejsze, po łotewskich i niemieckich nazwiskach, wśród Łotyszy, to nazwiska szwedzkie. Tu również Łotysze dodają "s", np. Jansons to 4 najpopularniejsze nazwisko na Łotwie, a Petersons jedenaste.
Ēriks Pētersons to łotewski hokeista z czasów międzywojennych:

Na następnych miejscach są nazwiska słowiańskie, oczywiście z dodanym "s", najpopularniejsze wśród nazwisk słowiańskich wśród Łotyszy, są nazwiska polskie, np. obecny premier Łotwy nazywa się "Dombrovskis".
Powyższe dotyczy imion i nazwisk Łotyszy. Jeśli chodzi o Estończyków to ich imiona i nazwiska są całkiem inne, podobne do fińskich. Jednak również Estończycy mają bardzo często, właściwie połowa z nich tak ma, imiona i nazwiska niemieckie, bardzo popularne są też nazwiska szwedzkie. Estończycy nie zmieniają brzmienia nazwisk obcych, więc np. popularne nazwisko w Estonii to Peterson, a nie np. Petersons jak na Łotwie.

2. Imiona i nazwiska innych mieszkańców Łotwy.
W związku z polityką ZSRR i okupacją sowiecką Łotwy, przesiedlono w tym czasie, na teren Łotwy, ogromne ilości Rosjan, Ukrainców i innych Słowian. Zamieszkali oni głównie w domach po uciekających Niemcach i Łotyszach wywiezionych na Syberię, zdarzało się, że tymi samymi pociągami przywożono Rosjan, którymi wywożono Łotyszy. Dziś na Łotwie, aż ponad 30% ludności, to ludzie przesiedleni tam w czasie ZSRR- głównie Rosjanie. Stanowią duży problem dla Łotwy, są bardzo nielubiani przez Łotyszy. Podobna sytuacja jest w Estonii. Po zakończeniu okupacji sowieckiej w 1991r. rządy Łotwy, Litwy i Estonii podjęły tą samą decyzję- obywatelstwo przyznano tylko tym, którzy lub których przodkowie urodzili się przed 1940r. w tych krajach, czyli gdy istniały te kraje. Natomiast wszyscy przesiedleni w czasach ZSRR, oraz ich potomkowie, nawet urodzeni już w tych krajach, nie otrzymali obywatelstwa, muszą się o nie ubiegać jak obcokrajowcy. Wymaga to zdania egzaminu z języka. Język łotewski jest ciężki do nauczenia się, więc wielu Rosjan nie zdaje tego egzaminu. Jednak sporo Rosjan otrzymało łotewskie obywatelstwo. Na Łotwie panuje zasada, że nawet obcokrajowcom zmienia się brzmienie nazwisk i imion, trochę jak u nas przy niektórych nazwiskach i imionach np. Jerzy Waszyngton. Tak więc Rosjanom mieszkającym na Łotwie też zmienia się brzmienie nazwisk np. Ivan Smirnov to na Łotwie Ivans Smirnovs. Bardzo wielu piłkarzy czy innych sportowców z Łotwy to Rosjanie, przesiedleni tam w czasie ZSRR, co widać od razu po imionach i nazwiskach.

[suomeksi]

Finlandia, Estonia oraz Łotwa, aż do I wojny światowej pozostawały pod panowaniem obcych państw. Finlandia pod panowaniem szwedzkim (najdłużej), a potem pod rosyjskim. Łotwa pod panowaniem niemieckim (najdłużej), a także częściowo pod panowaniem: szwedzkim, polsko-litewskim i rosyjskim. Estonia pod panowaniem niemieckim (najdłużej), a także pod panowaniem szwedzkim (również długo), a także rosyjskim i częściowo też pod: duńskim i polsko-litewskim. Po pierwszej wojnie światowej, te trzy kraje- Finlandia, Estonia oraz Łotwa, pierwszy raz w historii powstały jako niepodległe. Te wszystkie zdarzenia miały wpływ na ukształtowanie się nazwisk i imion Finów, Estończyków i Łotyszy.
W Finlandii wyższą klasę i klasę rządzącą stanowili przez setki lat Szwedzi, którzy nadali Finom szwedzkie imiona i nazwiska. W Estonii i na Łotwie dominującą klasą byli Niemcy, którzy nadali Łotyszom i Estończykom niemieckie nazwiska i imiona. Jednakże także Szwedzi mieli udział w nadawaniu Łotyszom i Estończykom nazwisk i nadano im też, w wielu wypadkach, nazwiska szwedzkie. Tak więc do I wojny światowej, a nawet dłużej Finowie, Estończycy i Łotysze posiadali, w zdecydowanej większości, obce nazwiska, Finowie- szwedzkie, a Estończycy i Łotysze- niemieckie i szwedzkie. Tak więc gdy czytamy o postaciach historycznych z tych krajów to często nie mają one imion i nazwisk etnicznych, ale obce, co jednak, zwykle, nie zaprzecza przynależności do tych narodów np. głównym wieszczem narodowym Estonii jest etniczny Estończyk- Fredrich Reinhold Kreutzwald, aczkolwiek jeden z ważnych ludzi w historii Estonii Ernst von Bear już nie jest Estończykiem lecz Niemcem Bałtyckim, więc poprostu nie można po nazwisku czy imieniu rozpoznać przynależności narodowej na Łotwie, Estonii i Finlandii wśród osób historycznych z tych krajów.
Gdy budziły się ruchy narodowe w tych krajach bardzo wielu ludzi zaczęło zmieniać obce nazwiska na etniczne, prowadzono wiele akcji państwowych zachęcających do tego. Jednakże nie wszyscy je zmieniali i wciaż wśród Finów spotykane są szwedzkie nazwiska, a wśród Estończyków i Łotyszy niemieckie i szwedzkie. Spośród tych narodów najszerzej zmieniali nazwiska Finowie. Estończycy zmieniali rzadziej, stąd wielu z nich posiada wciąż niemieckie i szwedzkie nazwiska i imiona (np. Jurgen i Helmut to całkiem popularne imiona w Estonii np. tenisista Jurgen Zopp czy też historyk Helmut Piirimäe). Jeśli chodzi o Łotyszy to sprawa wygląda nieco odmiennie. Na Łotwie jest i było tak, że, zgodnie z zasadami języka łotewskiego tłumaczy się każde nazwisko obce, więc automatycznie zostały one zmienione przez dodanie końcówek "s", "is", u kobiet "a" oraz w inny sposób. Nawet wśród osób nie mających nic wspólnego z Łotwą, tłumaczy się np. w gazetach nazwiska i imiona np. Bill Clinton to na Łotwie Bils Klintons, Lech Kaczyński to Lehs Kačiņskis, a Donald Tusk to Donalds Tusks.

Przykłady zmiany nazwisk lub imion ze szwedzkich na fińskie wśród znanych ludzi w Finlandii:
Johannes Brofeldt → Juhani Aho
Aleksander Filander → Santeri Alkio
Georg Zacharias Forsman → Yrjö Sakari Yrjö-Koskinen
Axel Waldemar Gallén → Akseli Gallen-Kallela
Johan Gustaf Hellstén → Juho Kusti Paasikivi
Armas Einar Leopold Lönnbohm → Eino Leino
Renqvist → Reenpää
Rydman → Ritavuori
Alexis Stenvall → Aleksis Kivi
Carl Johan Ståhlberg → Kaarlo Juho Ståhlberg

Przykłady zmiany nazwisk lub imion z niemieckich lub szwedzkich na estońskie wśród znanych ludzi w Estonii:
Paul Mathiesen → Paul Maitla
Harald Reibach → Harald Riipalu
Paul Berg → Paul Ariste
Aleksander Klumberg → Aleksander Kolmpere
Harald Ferdinad Ruhs → Hando Ruus
Ervin Martson → Ain-Ervin Mere
Karl August Einbund → Kaarel Eenpalu
Hans Laipman → Ants Laikmaa
Kristjan Trossmann → Kristjan Palusalu

Na Łotwie latwianizacja nazwisk postępowała na dwa sposoby. Albo dobrowolną zamianę niemieckich i szwedzkich nazwisk na zupełnie inne- łotewskie, niepodobne do pierwotnych niemieckich, od łotewskich słów- np. Krasts, Ozols itd. lub, co było znacznie częstsze- na dodanie odpowiednich końcówek i inne przekształcenia na imionach i nazwiskach w celu przybliżenia ich do łotewskiego brzmienia.

Oto przykłady nazwisk znanych Łotyszy i podanie od jakiego niemieckiego lub szwedzkiego nazwiska pochodzi"
Valdis Zatlers od Zatler
Vaira Vike-Freiberga od Freiberg
Raimonds Bergmanis od Raimond Bergman
Māris Štrombergs od Stromberg
Eriks Petersons od Erik Peterson
Haralds Šlēgelmilhs od Harald Schlegelmilch
Kārlis Ulmanis od Ulman
Valdis Valters od Walter
Jānis Kaufmanis od Kaufmann
Uvis Helmanis od Helmann
Raitis Grafs od Graff
Roberts Štelmahers od Robert Stelmaher
Valters Frīdenbergs od Walter Fridenberg
Karlis Bumeisters od Bumeister
Arvids Jurgens od Jurgen
Helmuts Balderis od Helmut Balder

[suomeksi]

Litwa, Łotwa i Estonia, podobnie jak Polska, powstały tuż po I wojnie światowej i były niepodległymi krajami. Łotwa i Estonia stały na wysokim poziomie rozwoju, np. Estonia była krajem znacznie bogatszym niż najbliższy jej kulturowo kraj- Finlandia.
W 1940 ZSRR rozpoczął sowiecką okupację tych krajów, która trwała rok i została zakończona przez wkroczenie Niemców. Kolejna okupacja rozpoczęła się po II wojnie światowej i trwała, aż do 1991r. Właściwie całość społeczeństwa tych krajów bardzo sprzeciwiała się włączeniu do ZSRR, a ogromna ilość stawiała zaciekły, zbrojny opór jako Leśni Bracia oraz człoknowie narodowych legionów w ramach jednostek niemieckich.
Komunistyczne władze najczęsciej posługiwały się etnicznymi Rosjanami w rządzniu tymi państwami ponieważ ciężko było znaleźć etnicznych Litwinów, Łotyszy i Estończyków współpracujących z władzą ZSRR, jednakże i tacy się znajdowali co zobaczymy w tekscie niżej, jednak były to bardzo, bardzo rzadkie wyjątki.

Leśni Bracia (po estońsku: Metsavennad, po łotewsku: Meža Brāļi, po litewsku: Miško Broliai) – potoczne określenie partyzantów formacji antykomunistycznych na terenach Estonii, Łotwy i Litwy w okresie II wojny światowej i po jej zakończeniu, stawiających opór zbrojny okupacji radzieckiej tych państw, działający głównie w latach 1940-1941 i 1944-1953. W szeregach tych formacji walczyło w sumie 170 000 żołnierzy, poległo lub zaginęło bez wieści ok. 50 000.

Leśni bracia prowadzili niesłychanie bohaterską walkę. W żadnym kraju demokracji ludowej, ani tym bardziej w żadnej części ZSRR nie działał, tak silny, i tak wielki (relatywnie do ludności) antykomunistyczny zbrojny ruch oporu co we włączonych do ZSRR- Litwie, Łotwie i Estonii, demokratycznych, niepodległych krajach, napadniętych przez ZSRR i okupowanych do 1991r.

Ostanim z leśnych braci, czynnie walczących przeciw Armii Czerwonej był Estończyk August Sabbe, został schwytany przez KGB w 28 września 1978.

Istnieje kilka teorii dotyczących śmierci Augusta Sabbe. Według jednej miał wyrwać się agentom KGB podczas aresztowania, wskoczyć do rzeki i utonąć, nie chcąc dać się aresztować (wersja ta jest wątpliwa, w momencie aresztowania August Sabbe, w wieku 69 lat, miał zostać aresztowany przez młodych, sprawnych fizycznie mężczyzn. Rzeka w tamtym miejscu jest wąska, płytka i płynie wolno, drugi brzeg nie był porośnięty i nie dawał dużych szans powodzenia ucieczki). Według innej wersji został zastrzelony w czasie skoku do rzeki. Agentami (przebranymi za wędkarzy), którzy przeprowadzili próbę aresztowania Augusta Sabbe byli Estończycy: Ervin Oras z KGB i Neeme Tavel z SORVVO. Konfident KGB, który przekazał informacje umożliwiające aresztowanie Augusta Sabbe, miał w nagrodę otrzymać od władz ZSRR samochód marki Żiguli. 5 lat później popełnił samobójstwo.

Grób Augusta Sabbe w Estonii (drogowskaz):




Jedna z wielu, wielu tablic i pomników w Estonii upamiętniająca Estończyków, którzy polegli w czasie okupacji radzieckiej, tutaj przedstawieni są członkowie estońskiego rządu, polegli z rąk Sowietów:




Kilka lat temu powstała niezwykle ciekawa książka, której autorem jest Mart Laar- były premier Estonii, historyk z wykształcenia. Książka dostępna jest w języku polskim i nosi tytuł "Wojna w lesie. Walka Estończyków o przetrwanie 1944-1956". Opisuje działania Leśnych Braci na terenie Estonii, a także, w mniejszym stopniu na terenie Litwy i Łotwy.

Mart Laar:





Oto kilka cytatów z tej książki opisujące głównie działania estońskich Leśnych Braci:

W początku grudnia [1944] NKWD było o włos od schwytania kierownictwa ruchu oporu. W wyniku wypadku, radiooperator grupy Haukka-Tümmler dostał się do szpitala, gdzie łatwo dopadli go agenci i zabrali do siedziby KGB. Radzieckiemu aparatowi bezpieczeństwa udało się także schwytać Leo Talgre'a, który został przewieziony do ich siedziby na przesłuchanie. Osowiała postawa Talgre'a zwiodła czekistów, którzy osłabili czujność. Ich biura nie zostały jeszcze zabezpieczone przed próbami ucieczki. Wyczekawszy odpowiedniej chwili, Talgre odepchnął przesłuchującego i wyskoczył z okna na piętrze na ulicę. Dzięki przeszkoleniu spadochronowemu wylądował miękko i zniknął.

(...)

10 grudnia Toomas Hellat wpadł w pułapkę w swej kryjówce. KGB użyło wszelkich środków, by go „rozpracować”. Po kilku dniach Hellat był gotów podpisać wszystko, co mu podsunięto. Nastąpiła fala aresztowań, a wokół pozostałych na wolności pętla się zaciskała. Niemal każde mieszkanie, gdzie Leo Talgre mógł się pojawić, poddano obserwacji. Nadeszła Wigilia Bożego Narodzenia 1944 roku. Arved Vaisserik, wspierający grupę Haukka-Tümmler, wspomina:

Talgre postanowił odwiedzić przyjaciół, by dowiedzieć się, co słyszeli o pozostałych. Gdy zadzwonił dzwonkiem, drzwi się otworzyły, a za nimi stał żołnierz, który w niego wycelował i wrzasnął: „Ręce do góry!”. Talgre miał w kieszeni broń i strzelił przez płaszcz, trafiając żołnierza, który osunął się na podłogę. Talgre wyciągnął pistolet i próbował strzelać dalej, ale nabój zaciął się w komorze. Zaczął manipulować przy broni, by wprowadzić nabój do komory; zajęło mu to kilka sekund, w trakcie których żołnierz otrząsnął się i zasypał Talgre'a ogniem z automatu. Talgre padł martwy.

Jego ostatnie słowa brzmiały: „Pozdrówcie moich Meets”.


Olaf Tammark wspomina jesień 1944 roku:

Meldunki donosiły, że 23 września Rosjanie zdobyli Pärnu. Ci, którzy pochodzili z tej okolicy, mówili, że wybrzeże wciąż było pełne uciekinierów, choć ostatnie łodzie już odpłynęły.
Niektórzy dalej parli na zachód, wciąż mając nadzieję dotrzeć do Szwecji lub na estońskie wyspy. Inni pomagali kopać ziemniaki w gospodarstwach Öördi (w południowo-zachodniej Estonii), wymieniając swój sprzęt i mundury na ubrania cywilne. Żona jednego z leśnych rolników mówiła, że mogłaby wyposażyć cały pluton żołnierzy przy pomocy sprzętu, jaki posiadała. W ciągu sześciu tygodni większość żołnierzy i cywilów opuściła las Öördi. Noce stały się chłodne. Rankami namioty były białe od szronu. Leśne sklepienie rzedło; częściej padał deszcz. „Leśniczy”, samotny rosyjski samolot rozpoznawczy, codziennie latał nad lasem, hałasując jak ciągnik. Do wioski Öördi nie przybył jak dotąd żaden Rosjanin, jednak było ich wielu w pobliskim mieście Viljandi. Długie ramię nowej, komunistycznej władzy już wkrótce dosięgło tych lasów i bagien. Nie można było bezpiecznie poruszać się za dnia. Komitet wykonawczy już wezwał kilkunastu miejscowych i oskarżył ich o ukrywanie bandytów i faszystów.
W nocy rozpoczęliśmy długi marsz do powiatu Valgamaa: major Kurg, kilku ludzi, dwa konie i jeden wóz wyładowany ciężką bronią i amunicją, ukrytymi pod słomą. „Czy już po walkach?” - zapytał jeden z żołnierzy. „Nie – powiedziałem – nasza walka dopiero się zaczyna”.



Gdy ogłoszono amnestię dla Braci Leśnych, którzy dobrowolnie wyszli z lasów, wśród ujawniających się był człowiek z wioski Veneküla w gminie Sadala. Był to August Saar, głowa rodziny – żony i trójki dzieci. Jego jedyną zbrodnią było niestawienie się do poboru w 1941 roku. Umieszczono go w celi w Sadala i przesłuchiwano. Chcieli, by zaprowadził żołnierzy do kryjówek Braci Leśnych. Jako że Bracia Leśni ukrywali się w wielu miejscach, każdy według swojego uznania, nie było miejsca, gdzie można było zastać ich wszystkich, toteż Saar nie wiedział, gdzie miałby zaprowadzić żołnierzy. Torturowano go przez dwa dni w budynku komitetu wykonawczego. Trzeciego dnia August Saar, który wyszedł w nadziei na amnestię, powiesił się w swojej celi. Jego ciało wydano żonie, by je pogrzebała. Jego twarz była czarnosina od ciosów, a włosy posiwiały. Na rękach i ciele były ślady tortur.



[relacja Kalju Kirbitsa]

W latach czterdziestych Komsomołowi okręgu miejskiego Rouge przewodziła kobieta, Olime Teder. Miała czerwoną, dziobatą twarz. Była tłusta i głupia jak krowa. Była prawdziwą aktywistką, przechadzała się z automatem na ramieniu. Była osobą, która zestawiała listy osób do aresztowania i wywózki. W tym czasie w Rouge mieszkał chłopak nazwiskiem Auleid Toomsalu; jego dom leżał w pobliżu, po drugiej stronie doliny. Był on przystojnym chłopakiem, grywał w orkiestrze strażackiej. Mimo że wszystkie dziewczyny się w nim kochały, nie uganiał się za nimi; trzymał się jednej, wybranej.
W 1948 roku młodzież Rouge zebrała się na urodzinach. Spotkanie było przyjemne; wszyscy pili i dobrze się bawili. Podczas śpiewów zaczęli wykonywać patriotyczne piosenki, takie jak „Estońskie morza, wolnymi bądźcie”. Oczywiście Olime Teder też się tam kręciła. Wydawało się, że podoba jej się Auleid, jednak ten nawet na nią nie spojrzał. Gdy tylko usłyszała tę piosenkę, zagroziła, że pójdzie i o wszystkich zamelduje. Sytuację uratowałoby, gdyby Auleid zgodził się przespać z Olime, jednak odmówił, gdyż wolał lasy od komsomolskiej krowy. Jego dziewczyna nie miała szczęścia - Olime załatwiła jej wywózkę. Było to dla niej wyrokiem śmierci. Mimo że w domu Olime Teder było wielu żołnierzy, Auleid zdołał znaleźć okazję, by dokonać swojej zemsty.

Stojący na cmentarzu w Rouge piękny nagrobek Olime Teder nosi poruszające epitafium, głoszące, że bohater może oddać tylko jedno życie. Czy jednak ktoś wie, gdzie znajduje się grób Auleida Toomsalu?

W rzeczywistości nic nie wiadomo o żadnym Leśnym Bracie oskarżonym o popełnione w armii niemieckiej zbrodnie przeciwko ludzkości albo o mordowanie Żydów. Wręcz przeciwnie, wielu bardziej znanych leśnych partyzantów uczestniczyło w ruchu oporu przeciwko niemieckiej okupacji, unikało niemieckiego poboru albo wzięło udział w walce zbrojnej przeciwko Niemcom. Jeden z legendarnych Braci Leśnych z powiatu Virumaa, Ossip Lumiste, otrzymał nawet odznaczenie od władz radzieckich za zniszczenie niemieckiego Jagdkommando. Obsypano go wszelkimi możliwymi przywilejami. Krótko później brat Lumiste natknął się na radziecki patrol graniczny, który zastrzelił podejrzanego człowieka „podczas próby ucieczki”. Ossip Lumiste nie potrafił znieść takiej niesprawiedliwości, poszedł do lasu, zorganizował oddział i zabrał się za mszczenie śmierci brata.

Przykładem udanej ucieczki była przygoda Herberta Liljeberga, mieszkańca wyspy Järvasaar w Zatoce Fińskiej, który podjął śmiałą wyprawę z Finlandii do Estonii, by ratować swoją dziewczynę. Herbert Liljeberg spotkał swoją przyszłą żonę w 1944 roku w Estonii, gdy wykonywał tam zadanie dla armii fińskiej. Chociaż wielu jego towarzyszy już w 1944 roku wydostało swoje żony z Estonii, wybranka serca Liljeberga nawet nie wiedziała wówczas o jego uczuciach. Zakochany młody człowiek najlepiej to wyjaśnia:

Miłość nie dawała mi spokoju. Nie mogłem dostać zgody na wizytę w Estonii. Cenzura na poczcie konfiskowała moje listy. W miłości i na wojnie jednak wszystko jest dozwolone. Czy Zatoka Fińska mogła mnie zatrzymać? Nie, ponieważ żeglowałem po niej we wszystkie strony, we dnie i w nocy, i nigdy się nie zgubiłem. Potrzebowałem odpowiedniej łodzi, nie dłuższej niż pięć metrów, wykonanej z lekkiego drewna, tak bym mógł w pojedynkę wciągnąć ją do lasu i ukryć. Tak więc postanowiłem. Zdobyłem drewno i zacząłem heblować deski, aż miały grubość dzisięciu milimetrów. W tydzień miałem gotową łódź. Ludzie pytali mnie, po co buduję łódź. Odpowiadałem, że muszę wydostać z Estonii moją żonę. Nikt nie chciał w to uwierzyć.
Zrobiłem wywiad na temat rosyjskich patroli nadbrzeżnych, starając się dowiedzieć, kiedy rzadziej korzystają z reflektorów i tym podobnych rzeczy. Co powinienem zabrać? Musiałem mieć rewolwer. Mógłbym wpaść na kłopotliwego psa czy cokolwiek innego, nie mogłem jednak dać się wziąć żywcem. Przyszyłem sobie pod lewym ramieniem kieszeń, tak bym mógł dobyć rewolweru w jednej chwili.
Planowalem wyruszyć 30 sierpnia 1946 roku. Pożyczyłem pięciokonny silnik zanurzany od Eino. Nie wyruszyłem jednak zgodnie z planem, ponieważ widziałem burzę z piorunami, szalejącą nad wybrzeżem estońskim. Następnego dnia pogoda była piękna. Uspokoiłem moją rodzinę słowami: "Jeśli nie dostaniecie żadnych informacji ode mnie w ciągu miesiąca, wówczas pytajcie o mnie w Ministerstwie Spraw Zagranicznych". Wiedziałem, że ryzyko było wielkie, a moje szanse na powrót znikome. Sumienie jednak zmuszało mnie, bym popłynął. Nie mogłem już dłużej tego znieść.
Wyruszyłem tego wieczoru o siódmej, ubrany w spodnie i wełniany sweter, mając w rezerwie kurtkę i płaszcz. Wziąłem prosty kompas z nafosforyzowaną igłą oraz starą mapę morską, z naniesionymi latarniami morskimi na wybrzeżu estońskim oraz wyrysowanym kursem prosto na południe.
Trafiłem dokładnie na zaplanowane miejsce lądowania i miałem minąć wyspę Prangli między 1:00 a 3:00, gdy wyłączone były reflektory. W połowie zatoki natknąłem się na okręt rosyjskiej straży granicznej, który obrał kurs prosto na mnie. Na szczęście opadła gęsta mgła i wyłączyłem silnik, by nie zdradził mojego położenia. Warkot maszyn okrętu oddalił się na wschód. Popłynąłem dalej, koło Keri, Prangli i Aksi. Resztę drogi do brzegu wiosłowałem, by warkot mojego silnika nie zwrócił niczyjej uwagi. Mój przyjaciel z dzieciństwa był ogromnie zaskoczony, gdy zapukałem w jego okno i wyjaśniłem swoje położenie. Ukryliśmy łódź pod sianem w jego stodole, którą wróg pieczołowicie przeszukiwał poprzedniego dnia. Przyjaciel dał mi trochę pieniędzy i jakieś dokumenty tożsamości bez fotografii, zgodnie z którymi byłem żołnierzem, choć nie znałem słowa po rosyjsku.
Następnego ranka poszedłem na stację kolejową i dowiedziałem się, że do domu Alicji musze przejechać 100 kilometrów. Pytałem się o drogę i dowiedziałem się wszystkiego, czego potrzebowałem. Alicja była nauczycielką i pracowała akurat w Tallinie i Haapsalu. Wreszcie przyszła. Na szczęście była sama. Nie mogłem pozwolić by mnie rozpoznała, w cywilnym ubraniu i w takich okolicznościach. Pozwoliłem jej odejść na pewną odległość od dworca, zanim dałem jej znać o swojej obecności, gdyż na dworcu był rosyjski posterunek, a Rosjanie kręcili się wszędzie dookoła. Była zaskoczona i zdziwiona, i być może trochę szczęśliwa z ponownego spotkania ze mną. Gdy rzuciła mi się na szyję, jej dłoń trafiła na pistolet pod lewą pachą. "Co tutaj masz?"
Droga do domu wydawała się krótka, ponieważ tyle było do opowiadania. Czy to los zetknął nas ponownie? Jestem pewien, że doskonale wiedziała, dlaczego przybyłem, nie pytała jednak. Być może wiedziała. Tego wieczoru zapytałem ją wprost. Wydawało mi się, że czas stanął w miejscu. Wszystko spadło na nią tak niespodziewanie. Musiała podjąć najtrudniejszą, najpoważniejszą decyzję w swoim młodym życiu.
Leżałem w jej łóżku i nie mogłem spać. Jej bliskość skałaniała mnie, by ją posiąść, jednak zdrowy rozsądek nie pozwalał oddać się namiętnościom. Sytuacja była zdecydowanie zbyt poważna. Trudno było jej podjąć decyzję. Ojciec Alicji został zabrany na Syberię. Sama Alicja podjęła decyzję od razu. Jej matka powiedziała: "Jeśli musisz zrobić tak trudny krok w swoim życiu, idź z tym mężczyzną. Masz moje błogosławieństwo. Nigdy jednak nie zawróć z drogi, na którą weszłaś.".
Alicja przyniosła ze sklepu trochę jedzenia i poszliśmy zjeść do domu jej przyjaciółki. Miała tylko jedną torbę podróżną. Udaliśmy się w kierunku szosy do Narvy, gdzie Alicja kupiła w kiosku tabliczkę czekolady. Wydawało się, że to piękna wycieczka szkolna. Uszliśmy daleko, gdy nagle przypomniało się nam, że powinniśmy poprosić o pomoc z góry dla naszej wyprawy, jak powiedziała jej matka. Kazanie matki musiało pozostawić w nas ślad. Przed nami leżała żelazna kurtyna i rosyjska straż graniczna, patrolująca brzeg z psami. Co mogło ich powstrzymać?
Przygotowaliśmy łódź, kładąc na jej dnie słomę, by Alicja mogła się położyć. O północy byliśmy gotowi do drogi. Pociągnąłem za sznur, by uruchomić silnik, ale byliśmy jeszcze blisko brzegu gdy śruba uderzyła w skałę i rozpadła się przekładnia. Byliśmy w kłopocie. Miałem jednak w kieszeni zapasową przekładnię i wreszcie zaczęliśmy oddalać się od brzegu. Bałem się wyspy Prangli i opłynąłem ją szerokim łukiem. Reflektory nie działały. Fale rosły i opadały we wschodnim wietrze, potem jednak wiatr zmienił kierunek i mocno wiał nam w plecy.
W połowie drogi skończyło się paliwo w zbiorniku i uzupełnienie go i uruchomienie silnika zajęło dużo czasu. Szliśmy jednak z wiatrem i tenże wiatr towarzyszył nam także w drodze na lądzie. Noc jaśniała, a księżyc co pewien czas wyłaniał się zza chmur, pomagając nam utrzymać kierunek. Przechodził front niżowy. Wiatr zmienił kierunek na północno-wschodni i przybrał na sile. Nigdy nie zdołalibyśmy go pokonać, gdybyśmy byli jeszcze na środku Zatoki Fińskiej; zbliżaliśmy się jednak do Lotan-Järvasaare. Kto by uwierzył naszemu szczęściu? Trudno było sobie nawet wyobrazić przygody, jakich doświadczyliśmy.
Gdy wreszcie o piątej nad ranem dotarliśmy do brzegu, wziąłem mój największy skarb, dla którego tyle zaryzykowałem, w ramiona i zaniosłem na wyspę, która miała stać się naszym domem. Ojciec przyszedł z latarnią by nas powitać, gdyż warkot silnika powiadomił go, że zaginiony syn wraca do domu. Wszyscy byli uradowani naszym cudownym przybyciem. Kogóż to przywiozłem ze sobą? Moja szalona eskapada miała miejsce naprawdę, mimo iż nikt mi nie wierzył, że to zrobię. Opowiedzieliśmy im najważniejsze wydarzenia z naszej wyprawy, napiliśmy się gorącej kawy, którą zaparzyła moja matka, i poczuliśmy ogromną potrzebę odpoczynku po tych szarpiących nerwy dniach. Nadszedł czas, aby wślizgnąć się do chłodnej pościeli koło gorącej dziewczyny i nie musieć się już niczego więcej obawiać. W tej chwili poczułem, że warto jest żyć.i[/b], po litewsku: Miško Broliai)

[suomeksi]

Deklaracja niepodległości Estonii z 1918r.

Estońska Deklaracja Niepodległości (Manifest do Ludu Estonii, po estońsku- Manifest Eestimaa rahwastele). Ogłoszona została w Pärnu w 1918r., w płd. zach. Estonii, a potem w Tallinnie. W tym czasie powstały też inne kraje- Łotwa, Finlandia, a także odzyskały niepodłegłość: Polska i Litwa oraz kilka innych państw powstało lub odzyskało niepodległość np. Węgry i Czechosłowacja.

Oto deklaracja w oryginale (w języku estońskim):



Powyższy tekst (jakby ktoś miał problemy z czytaniem czcionki gotyckiej- popularnej wtedy np. w Niemczech i także Estonii):

Manifest Eestimaa rahvastele

Eesti rahvas ei ole aastasadade jooksul kaotanud tungi iseseisvuse järele. Põlvest põlve on temas kestnud salajane lootus, et hoolimata pimedast orjaööst ja võõraste rahvaste vägivallavalitsusest veel kord Eesti aeg tuleb, mil "kõik pirrud kahel otsal lausa löövad lõkendama" ja et "kord Kalev koju jõuab oma lastel õnne tooma".

Nüüd on see aeg käes.

Ennekuulmata rahvaste heitlus on Vene tsaaririigi pehastanud alustoed põhjani purustanud. Üle Sarmatia lagendiku laiutab end hävitav korralagedus, ähvardades oma alla matta kõiki rahvaid, kes endise Vene riigi piirides asuvad. Lääne poolt lähenevad Saksamaa võidukad väed, et Venemaa pärandusest omale osa nõuda ja kõigepealt just Balti mere rannamaid oma alla võtta. Sel saatuslikul tunnil on Eesti Maapäev kui maa ja rahva seaduslik esitaja, ühemeelsele otsusele jõudes rahvavalitsuse alusel seisvate Eesti poliitiliste parteidega ja organisatsioonidega, toetades rahvaste enese määramise õiguse peale, tarvilikuks tunnistanud Eesti maa ja rahva saatuse määramiseks järgmisi otsustavaid samme astuda:

EESTIMAA tema ajaloolistes ja etnograafilistes piirides, kuulutatakse tänasest peale ISESEISVAKS DEMOKRATLISEKS VABARIIGIKS.


Iseseisva Eesti vabariigi piiridesse kuuluvad: Harjumaa, Läänemaa, Järvamaa, Virumaa ühes Narva linna ja tema ümbruskonnaga, Tartumaa, Võrumaa, Viljandimaa ja Pärnumaa ühes Läänemere saartega - Saare-, Hiiu- ja Muhumaaga ja teistega, kus Eesti rahvas suures enamikus põliselt asumas. Vabariigi piiride lõplik kindlaksmääramine Lätimaa ja Vene riigi piiriäärsetes maakohtades sünnib rahvahääletamise teel, kui praegune ilmasõda lõppenud.

Eeltähendatud maakohtades on ainsamaks kõrgemaks ja korraldavaks võimuks Eesti Maapäeva poolt loodud rahvavõim Eestimaa Päästmise Komitee näol. Kõigi naabririikide ja rahvaste vastu tahab Eesti vabariik täielikku poliitilist erapooletust pidada, ja loodab ühtlasi kindlaste, et tema erapooletus nende poolt niisama ka täieliku erapooletusega vastatakse.

Eesti sõjavägi vähendatakse selle määrani, mis sisemise korra alalhoidmiseks tarvilik. Eesti sõjamehed, kes Vene vägedes teenivad, kutsutakse koju ja demobiliseeritakse. Kuni Eesti Asutav Kogu, kes üleüldise, otsekohese, salajase ja proportsionaalse hääletamise põhjal kokku astub, maa valitsemise korra lõplikult kindlaks määrab, jääb kõik valitsemise ja seaduseandmise võim Eesti Maapäeva ja selle poolt loodud Eesti Ajutise Valitsuse kätte, kes oma tegevuses järgmiste juhtmõtete järele peab käima:

1. Kõik Eesti vabariigi kodanikud, usu, rahvuse ja politilise ilmavaate peale vaatamata, leiavad ühtlast kaitset vabariigi seaduste ja kohtute ees.

2. Vabariigi piirides elavatele rahvuslistele vähemustele, venelastele, sakslastele, rootslastele, juutidele ja teistele kindlustatakse nende rahvuskultuurilised autonoomia õigused.

3. Kõik kodanikuvabadused, sõna-, trüki-, usu-, koosolekute-, ühisuste-, liitude- ja streikidevabadused, niisama isiku ja kodukolde puutumatus peavad kogu Eesti riigi piirides vääramata maksma seaduste alusel, mida valitsus viibimata peab välja töötama.

4. Ajutisele valitsusele tehtakse ülesandeks viibimata kohtuasutusi sisse seada kodanikkude julgeoleku kaitseks. Kõik poliitilised vangid tulevad otsekohe vabastada.

5. Linna-, maakonna- ja vallaomavalitsuse asutused kutsutakse viibimata oma vägivaldselt katkestatud tööd jatkama.

6. Omavalitsuse all seisev rahvamiilits tuleb avaliku korra alalhoidmiseks otsekohe elusse kutsuda, niisama ka kodanikkude enesekaitse organisatsioonid linnades ja maal.

7. Ajutisele Valitsusele tehtakse ülesandeks viibimata seaduse-eelnõu välja töötada maaküsimuse, töölisteküsimuse, toitlusasjanduse ja rahaasjanduse küsimuste lahendamiseks laialdastel demokratlistel alustel.

E e s t i ! Sa seisad lootusrikka tuleviku lävel, kus sa vabalt ja iseseisvalt oma saatust võid määrata ja juhtida! Asu ehitama oma kodu, kus kord ja õigus valitseks, et olla vääriliseks liikmeks kultuurrahvaste peres! Kõik kodumaa pojad ja tütred, ühinegem kui üks mees kodumaa ehitamise pühas töös! Meie esivanemate higi ja veri, mis selle maa eest valatud, nõuab seda, meie järeltulevad põlved kohustavad meid selleks.


Su üle Jumal valvaku

Ja võtku rohkest õnnista,

Mis iial ette võtad sa,

Mu kallis isamaa!


Elagu iseseisev demokratiline Eesti vabariik!

Elagu rahvaste rahu!

EESTI MAAPÄEVA VANEMATE NÕUKOGU

24. veebr. 1918. a.

A to tekst w języku angielskim:

MANIFESTO TO THE PEOPLES OF ESTONIA

In the course of centuries never have the Estonian people lost their desire for independence. From generation to generation have they kept alive the hidden hope that in spite of enslavement and oppression by hostile invaders the time will come to Estonia "when all splinters, at both end, will burst forth into flames" and when "Kalev will come home to bring his children happiness."

Now that time has arrived.

An unprecedented fight between nations has crushed the rotten foundations of the Russian Tsarist Empire. All over the Sarmatian plains ruinous anarchy is spreading, threatening to overwhelm in its wake all the nations living in the former Russian Empire. From the West the victorious armies of Germany are approaching in order to claim their share of Russia's legacy and, above all, to take possession of the coastal territories of the Baltic Sea.

In this hour, the Estonian National Council, as the legal representative of our land and people, has, in unanimous agreement with Estonian democratic political parties and organizations, and by virtue of the right of self-determination of peoples, found it necessary to take the following decisive steps to shape the destiny of the Estonian land and people.

ESTONIA,

within his historical and ethnic boundaries, is declared as of today an

INDEPENDENT DEMOCRATIC REPUBLIC.

The independent Republic of Estonia shall include Harjumaa, Läänemaa, Järvamaa, Virumaa, with the city of Narva and its surroundings, Tartumaa, Võrumaa, Viljandimaa, and Pärnumaa with the Baltic islands of Saaremaa, Hiiumaa, Muhumaa, and others where the Estonians have settled for ages in large majorities. Final determination of the boundaries of the Republic in the areas bordering on Latvia and Russia will be carried out by plebiscite after the conclusion of the present World War.

In the aforementioned areas the only supreme and organizing authority is the democratically supported Estonian Salvation Committee created by the Estonian National Council.

The Republic of Estonia wishes to maintain absolute political neutrality towards all neighbouring states and peoples and expects that they will equally respond with complete neutrality.

Estonian military troops shall be reduced to the extent necessary to maintain internal order. Estonian soldiers serving in the Russian military forces will be called home and demobilized.

Until the Estonian Constituent Assembly, elected by general, direct, secret, and proportional elections, will convene and determine the constitutional structure of the country, all executive and legislative authority will remain vested in the Estonian National Council and in the Estonian Provisional Government created by it, whose activities must be guided by the following principles:

1. All citizens of the Republic of Estonia, irrespective of their religion, ethnic origin, and political views, are going to enjoy equal protection under the law and courts of justice of the Republic.

2. All ethnic minorities, the Russians, Germans, Swedes, Jews, and others residing within the borders of the republic, are going to be guaranteed the right to their cultural autonomy.

3. All civic freedoms, the freedom of expression, of the press, of religion, of assembly, of association, and the freedom to strike as well as the inviolability of the individual and the home, shall be irrefutably effective within the territory of the Estonian Republic and based on laws, which the Government must immediately work out.

4. The Provisional Government is given the task of immediately organizing courts of justice to protect the security of the citizens. All political prisoners shall be released immediately.

5. The city, county, and township local governments are called upon to immediately continue their work, which has been violently interrupted.

6. For maintenance of public order, people's militia, subordinated to local governments, shall be immediately organized and citizens' self-defence organizations established in the cities and rural areas.

7. The Provisional Government is instructed to work out, without delay, on a broad democratic basis, bills for the solution of the agrarian problem, and the problems of labor, of food supply, and of finances.

ESTONIA!

You stand on the threshold of a hopeful future in which you shall be free and independent in determining and directing your destiny! Begin building a home of your own, ruled by law and order, in order to be a worthy member within the family of civilized nations! Sons and daughters of our homeland, unite as one man in the sacred task of building our homeland! The sweat and blood shed by our ancestors for this country demand this from us; our forthcoming generations oblige us to do this.

May God watch over thee
And amply bless
Whatever thou undertake
My dear fatherland!

Long live the independent democratic Republic of Estonia!

Long live peace among nations!

The Council of Elders of the Estonian National Council
Tallinn, February 21, 1918

==================

Odczytanie deklaracji, na obrazie widoczni estońscy politycy, m in. J. Vilms i K. Päts :

[suomeksi]

Friedrich Reinhold Kreutzwald


Friedrich Reinhold Kreutzwald (ur. 26 grudnia 1803 r. w Estonii, w prowincji Lääne-Viru, w dworku- Jõepere mõis, zm. 25 kwietnia 1882 r. w Tartu) – estoński pisarz i lekarz. Określany mianem ojca narodowej literatury estońskiej. Autor estońskiej epopei narodowej Kalevipoeg i innych książek na temat folkloru Estonii.
Kreutzwald jest tym dla Estonii kim Mickiewicz dla Polski. Kalevipoeg (Syn Kaleva) jest "bliźniaczym" utworem fińskiej Kalevali (Kraina Kaleva).
Pochodził z biednej rodziny, ojciec był szefcem, jednak rodzice dali mu dobre wykształcenie, był lekarzem i nauczycielem. Poślubił Marie Elisabeth Saedler.
Inne jego utwory oprócz Kalevipoeg (większość przetłumaczona także na niemiecki):
-"Plaga Wina"
-"Świat i kilka rzeczy jakie mogę w nim znaleźć"
-"Mądry człowiek z Gotham"
-"Lis Reynard"
Kreutzwald był ważnym człowiekiem w odrodzeniu narodowym Estonii.

Jakob Hurt


Jakob Hurt (ur. 22 lipca 1839 w Himmaste w Estonii, zm. 13 stycznia 1907 w Sankt Petersburgu w Rosji) – estoński językoznawca, teolog i folklorysta, jeden z twórców estońskiego odrodzenia narodowego, pastor luterański Estońskiego Narodowego Kościoła Luterańskiego. Znany jako Król Estońskiego Folkloru.
Po ukończeniu studiów został zatrudniony jako nauczyciel w dobrach Hellenurme należących do Alexandra Theodora von Middendorffa. Od 1868 do 1872 nauczał w szkołach gimnazjalnych w Tartu i Kuressaare.
Od 1872 do 1881 pełnił funkcję przewodniczącego Estońskiego Towarzystwa Literackiego (Eesti Kirjameeste Selts).
W wydanej w 1864 publikacji Lühikene õpetus kirjutamisest parandatud viisi położył podwaliny pod nowoczesną ortografię estońską. Później wydał m.in. monografię Eesti sõnadestline lõpuga (1903). Wraz z Ferdinandem Johannem Wiedemannem pracował nad wydaniem wielkiego słownika estońsko-niemieckiego. W 1886 uzyskał doktorat z teologii na Uniwersytecie w Helsinkach za pracę Die estnischen Nomina auf -ne purum.

Pisał w języku estońskim i niemieckim (który był wtedy językiem uniwersytetów i wyżej klasy w Estonii)

Od 1863 zajmował się wydawaniem estońskich pieśni ludowych oraz poezji, które opublikował m.in. w Beiträge zur Kenntniss estnischer Sagen und Ueberlieferungen (1863), Vana Kannel (Tom 1: 1875-1886, Tom 2: 1884-1886) i Setukeste laulud (1904-1907).

Beiträge zur Kenntnis estnischer Sagen und Ueberlieferungen, Tartu 1863
Lühikene õpetus õigest kirjutamisest parandatud viisi, Tartu 1864
Vana Kannel I, Tartu 1875-1886
Pildid isamaa sündinud asjust, Tartu 1879
Vana Kannel II, Tartu 1884-1886
Die estnischen Nomina auf -ne purum, Helsinki 1886
Eesti astronoomia, Tartu 1899
Über die Pleskauer Esten oder die sogenannten Setukesen, Helsinki 1904
Setukeste laulud I-III, Helsinki 1904-1907

Johann Köler


Johann Köler (ur. 8 marca 1826 r., w Vastemõisa koło Suure-Jaani w Estonii, zm. 22 kwietnia 1899 r. w St. Petersburgu w Rosji) – estoński malarz, pierwszy etniczny Estończyk wśród profesjonalnych malarzy. Urodzony w chłopskiej rodzinie.

Carl Robert Jakobson


Carl Robert Jakobson, ps. Linnutaja (ur. 26 lipca 1841 w Tartu (Dorpat), zm. 19 marca 1882 w Kurgja) – estoński nauczyciel i pisarz, polityk, jeden z twórców estońskiego odrodzenia narodowego.
Prowadził wzorcowe gospodarstwo rolne, zabiegał o prawa Estończyków w kręgach Niemców Bałtyckich i rosyjskiej administracji.

W 1878 założył w Viljandi gazetę Sakala, gdzie występował za ograniczeniem praw szlachty niemieckiej na terenie guberni bałtyckich.

Carl Robert Jakobson na estońskim banknocie 500 koron:

[pothkan]

A co to ma wspólnego z okrętami wojennymi?

[de Villars]

nic. suomeksi uprawia tego typu propagandę gdzie może, bez względu na charakter mniejsca, dopóki się go nie przystopuje. Swego czasu produkował się na IOH, ale opanowaliśmy to.

[pothkan]

nic. suomeksi uprawia tego typu propagandę gdzie może, bez względu na charakter mniejsca, dopóki się go nie przystopuje. Swego czasu produkował się na IOH, ale opanowaliśmy to.

Wiem. Podobnie trafił na PFE, a dzisiaj trzeci raz chyba szuka bana na DWS

Kolego suomeksi - miejsce takich postów jest na forach poświęconych np. turystyce. Lub po prostu krajom nadbałtyckim. Nie zaśmiecaj proszę innych fragmentów naszego wspólnego internetu

[suomeksi]

Tematy są we właściwym dziale- dziale off-topic, a tematy w tym dziale nie mają mieć nic wspólnego z okrętami wojennymi. A co mają wspólnego z okrętami wojennymi inne tematy w tym dziale, takie jak:
"Czeska armia pokonała kryzys finansowy"
"Fizyk amator budowal w kuchni reaktor atomowy"
"Pociągi się spóźniają..."
itd. itd.
Nic nie mają wspólnego, bo po to jest ten dział.

[Colonel]

Może to i ciekawa tematyka. Ale zalew postów i podejście autora zbyt mocno kojarzy mi sie z uciązliwym spamem, żebym nie miał nie zawnioskować o pozmykanie tematów i bana dla Suomeksi.

[Mitoko]

Popieram