Kutry MIR-20, MIR-20a i KS-150

[crolick]

Piękny rysunek! Na kadłubie nie naniesiono oznaczenia marynarki (T-x)? Crolicku, czy mógłbyś podać więcej szczegółów dotyczących zmobilizowanych kutrów rybackich?

Tych szczegółów jest bardzo mało. Wiemy, że docelowo miało być 30 kutrów (na tyle jednostek wynosiło zapotrzebowanie na trały kutrowe), ale raczej nie wszystkie z nich miały być na stałe na stanie PMW. Wiemy też, że w sierpniu 1939 roku w PW Gdynia kręciły się 3 szare kutry rybackie i miały obsadę wojskową. Wiemy, że jeden z nich miał oznaczenie T-1. To tyle jeśli chodzi o dokumenty. Reszta to są już domysły i spekulacje w oparciu o relacje ustne.

[Wicher]

Wiemy, że jeden z nich miał oznaczenie T-1.

A drugi T-2 W Dzienniku Zdarzeń ORP Błyskawica znajduje się informacja o współpracy podczas manewrów z kutrem o takim oznaczeniu.

Wydaje mi się, że jednym ze zmobilizowanych mógł być kuter Jas 2/ RÓŻA gdyż znajduje się na zdjęciach z PW Hel wykonanych po zajęciu go przez Niemców.

[Marek T]

... Wydaje mi się, że jednym ze zmobilizowanych mógł być kuter Jas 2/ RÓŻA gdyż znajduje się na zdjęciach z PW Hel wykonanych po zajęciu go przez Niemców.

Pamiętajmy, że malowane na szaro kutry były PRZEJĘTE przez marynarkę (jeszcze przed latem 1939); właśnie one nosiły nazwy (numery) T-1 i T-2 (oraz prawdopodobnie T-3). Ciekawe, czy budowano je wg osobnego zamówienia, czy po prostu zarekwirowano kutry zamówione wcześniej przez MIR.
Natomiast kutrów ZMOBILIZOWANYCH było dużo więcej, chyba ich nie przemalowano i nadal - jak sądzę - miały na kadłubach numery rybackie. Co do ich liczby - chyba Boczkowski pisze, że po ogłoszeniu mobilizacji zgłosiło się tych kutrów dużo więcej, niż zakładane 24 sztuki.

Przy okazji: nie można wykluczyć, że któryś z kutrów typu MIR-20 mógł być zamówiony bezpośrednio przez rybaka - wówczas nie miałby numeru MIR-owskiego.

[JB]

Jak pisał Crolick kutrów trałowych i pop miało być 30. Oprócz wyposażenia w dwa trały kutrowe miały być uzbrojone w 6 bomb głębinowych o masie 50 kg. Niestety trały zaczęto produkować dopiero w roku budżetowym 1939/40 (w II Rzeczypospolitej rok budżetowy zaczynał się 1 kwietnia, a kończył 31 marca roku następnego, to trzeba mieć na uwadze jeśli mówi się o produkcji kutrów czy ich wyposażenia), w I połowie takiego roku (tzn. w okresie kwiecień-wrzesień) planowano dostarczyć tylko 8 trałów (stąd wynika, że tylko kilka kutrów mogło być w nie wyposażone). Niewykluczone, że jeszcze jakieś kutry mogły być mobilizowane do celów transportowych czy łącznikowych.

Z opracowań i relacji wyłania się taki obraz faktycznej mobilizacji. Dowódcą Oddziału Kutrów został kpt. mar. w stanie spocz. Alfred Jougan. Jego zastępcą - i dowódcą gdyńskiej grupy kutrów - był ppor. mar. rez. Stanisław Kubin (prawdopodobnie był też dowódcą jednej z dwóch podgrup/plutonów kutrów). Flagowym okrętem tego pododdziału był statek dozorczy MUR ORLIK (oznaka Gdy 1, szyper - chor. mar. Jan Netzel) zmilitaryzowany 29 sierpnia 1939 roku. Dowódcą drugiej podgrupy kutrów został ppor. mar. rez. Jędrzej Giertych.
Dowódcą drugiej - helskiej - grupy kutrów był ppor. mar. rez. Józef LIpski (rybak, kuter przez niego użytkowany - ADELA Hel 117, MIR 26 - też należał do tej grupy) z flagowym okrętem KANIA (Hel 150, także okręt dozorczy MUR). Dowódcą drugiej podgrupy był ppor. mar. rez. Andrzej Goebel. Oprócz KANII i kutra Hel 117 do tej grupy kutrów należały kutry trałowe Marynarki Wojennej T-1 (szyprem był mat Jerzy Dzienisiuk; pływał na nim ppor. Goebel) i T-3 (brał udział w nieudanej ucieczce - w nocy z 1 na 2 października - oficerów z Helu; drugim kutrem biorącym udział w tym przedsięwzięciu był kuter ppor. Lipskiego - Hel 117). Jeśli do helskiej grupy przydzielono T-1 i T-3, to zapewne i T-2, trzeci kuter trałowy MW, który jest znany z nazwy.

Kmdr ppor. Zdzisław Boczkowski, dowódca Dywizjonu Minowców, któremu podlegał Oddział Kutrów pisał we wspomnieniach, że OK liczył zaledwie 5 kutrów rybackich (wybudowanych przed wybuchem wojny w stoczni marynarki wojennej (?!) i nieodebranych przez właścicieli). Ppor. Kubin pisał o sześciu kutrach specjalnie zbudowanych dla Marynarki Wojennej (czyżby były to kutry bez nazwy MIR numer), Jerzy Pertek o trzech (czyli T-1, T-2 i T-3). Pertek pisze też o 24 kutrach rybackich, które miały być zmobilizowane (dodając 6 kutrów trałowych MW mamy liczbę 30, wymienioną na poczatku).

Korzystając z dostepnych opracowań i relacji można pokusić się o uzupełnienie składu poszczególnych grup kutrów.
Do grupy gdyńskiej (w chwili wybuchu wojny przebazowanej do Jastarnii) można zaliczyć kutry: Kuź 45 (być może to MIR 46 KRYSTYNA, tu pytanie do Marka: w 4 tomie KSP piszesz, cytując relację Netzla, że Kuź 45 holował 4 kutry, w poście o kutrach MIR, że był holowany i porzucony na Zatoce, która wersja jest bliższa prawdy?) i cztery jednostki holowane - ze Stoczni Rybackiej w Gdyni do Jastarnii - przez ten kuter (może to były: MIR 44, MIR 45 JANINA, MIR 47 KRYSTYNA i MIR 48 KAROL lub Gdy 97?; możliwe że jeden został zgubiony po drodze). Wymieniane są też Hel 111, Bór 52 i MIR 38 IRENA jako te, które miały być zatopione na Depce (prawdopodobnie zatopiono tam - 12 września - Jas 21 zamiast Hel 111 i Jas 6 zamiast MIR 38). Pojawiają się też Hel 116 (Marku, czy to jeszcze aktualne) i Jas 3, ten ostatni zapewne do celów transportowych.
Jesli chodzi o grupę kutrów stacjonujących na Helu to informacji jest mniej. Można dodać dwa kutry łącznikowe: Jas 2 RÓŻA i Gdy 2. Reszta przyporzadkowań to czysta spekulacja.
Pewnie miały należeć do niej trzy kutry (w tym WWs 37 z Juliuszem Dettlaffem), które nie dotarły do Helu i zostały przejęte przez Niemców podczas rejsu do Helu.
Czy należały do tej grupy T-4 i T-5? A może także MIR 39 IGNACY (Hel 22), MIR 40 (Gdy 42), MIR 41 HELENA (Gdy 29), MIR 42 GABRYELA (Gdy 94) i MIR 43 HENRYK (Gdy 95). A może te ostatnie pięć kutrów to właśnie T-1 -- T-5?

JB

[JB]

W gdyńskim archiwum, w zespole akt Towarzystwa "Polaris", jest teczka zatytułowana: Dziennik pokładowy Gdy 47 - 4 VII -- 20 X 1950 r.. Wynika stąd, że przed przejęciem przez "Jedność Rybacką" kuter ten miał jeszcze jednego użytkownika.
W spisach z początku 1950 roku oznaki Gdy 47 i Świ 56 funkcjonują równolegle. Sugeruje to, że w okresie w którym kuter Brzozowskiego nosił tę drugą oznakę inny kuter otrzymał pierwszą. Prawdopodobnie chodzi o NPo 10, gdyż oznaki z Nowego Portu zostały zlikwidowane w 1949 roku. Kuter ten przejściowo, zanim otrzymał oznakę gdańską, mógł nosić oznakę z Gdyni (do lipca 1950 r.).

JB

[Chemik]

W gdyńskim archiwum, w zespole akt Towarzystwa "Polaris", jest teczka zatytułowana: Dziennik pokładowy Gdy 47 - 4 VII -- 20 X 1950 r.. Wynika stąd, że przed przejęciem przez "Jedność Rybacką" kuter ten miał jeszcze jednego użytkownika.

Co sugerujesz? Pomiędzy Brzozowskim a Jednością jest jeszcze Barka, powinien być jeszcze Polaris?

W spisach z początku 1950 roku oznaki Gdy 47 i Świ 56 funkcjonują równolegle. Sugeruje to, że w okresie w którym kuter Brzozowskiego nosił tę drugą oznakę inny kuter otrzymał pierwszą. Prawdopodobnie chodzi o NPo 10, gdyż oznaki z Nowego Portu zostały zlikwidowane w 1949 roku. Kuter ten przejściowo, zanim otrzymał oznakę gdańską, mógł nosić oznakę z Gdyni (do lipca 1950 r.).

Zmiany naniosłem, pozostaje kwestia czy pod "tymczasowym" gdyńskim oznaczeniem był własnością tylko Klimja, czy też miał on jeszcze wspólnika.

[JB]

W gdyńskim archiwum, w zespole akt Towarzystwa "Polaris", jest teczka zatytułowana: Dziennik pokładowy Gdy 47 - 4 VII -- 20 X 1950 r.. Wynika stąd, że przed przejęciem przez "Jedność Rybacką" kuter ten miał jeszcze jednego użytkownika.

Co sugerujesz? Pomiędzy Brzozowskim a Jednością jest jeszcze Barka, powinien być jeszcze Polaris?...

Po "Barce" - "Polaris".
JB

[Marek T]

44) Koł-26? (PRS 41289 --> PRS 410289) (SNHN; St. Rybacka w Gdyni, nr budowy 51/402, typ KG-150, rozp. 1947, odebr. 29.XI.1947; silnik Völund, nr silnika 17891, 70/80 KM) (właściciel: Główny Inspektorat Rybołówstwa Morskiego, użytkownik: Józef Myślisz) --> przed IX.1948 Arka 26 Koł-26 (Arka) --> pocz. 1950 Dar-47 (Barka --> 1.I.1952Kuter) --> po II.1952 Dar-10? (Kuter) --> 1956? kuter hydrograficzy Dickson (SUM) --> 1960? Koł-85 --> Dzi-10 --> Hel-38 --> dalsze losy?
UWAGA: Nazwa po przejęciu ze stoczni i numer stoczniowy, prawdopodobne. Bardzo możliwe, że Józef Myślisz eksploatował kuter tylko w rejonie Gdyni.

R. Leszczyński podaje, że ... istniejący w 1959 r. kuter ŚWI 3 to dawny DIXON.

Dla porządku.

[JB]

44) Koł-26? (PRS 41289 --> PRS 410289) (SNHN; St. Rybacka w Gdyni, nr budowy 51/402, typ KG-150, rozp. 1947, odebr. 29.XI.1947; silnik Völund, nr silnika 17891, 70/80 KM) (właściciel: Główny Inspektorat Rybołówstwa Morskiego, użytkownik: Józef Myślisz) --> przed IX.1948 Arka 26 Koł-26 (Arka) --> pocz. 1950 Dar-47 (Barka --> 1.I.1952Kuter) --> po II.1952 Dar-10? (Kuter) --> 1956? kuter hydrograficzy Dickson (SUM) --> 1960? Koł-85 --> Dzi-10 --> Hel-38 --> dalsze losy?
UWAGA: Nazwa po przejęciu ze stoczni i numer stoczniowy, prawdopodobne. Bardzo możliwe, że Józef Myślisz eksploatował kuter tylko w rejonie Gdyni.

R. Leszczyński podaje, że ... istniejący w 1959 r. kuter ŚWI 3 to dawny DIXON.

Dla porządku.

Dla porządku,
1) Myślisz na 100% przejął kuter;
2) w Sp. "Kuter" oznaka rybacka to Dar 11;
3) w 1955 roku DICKSON był jednostką Zarządu Portu Szczecin, potem (a może także przedtem) SUM.

JB

[JB]

W sprawozdaniu z działalności Tow. "Arka" (za okres 1 I -30 IX 1948 r.) wiele było narzekań na kutry typu MIR-20a budowane w Siankach. Skarżono się na jakość wykonania oraz złą jakość materiałów użytych do budowy tych kutrów. Takich zastrzeżeń nie było w stosunku do kutrów tego typu budowanych w Stoczni Rybackiej w Gdyni oraz Stoczni Nr 3 w Gdańsku (Stocznia Pólnocna). Tak pisano w sprawozdaniu: ... Kutrów siankowskich mieliśmy otrzymać 6, zdecydowaliśmy się na przejęcie tylko 4 i to najlepszych ... W 1948 roku "Arka" przejęła 11 kutrów typu MIR-20a z trzech różnych stoczni. Ponadto jeden kuter tego typu, decyzją Departamentu Rybołówstwa Ministerstwa Żeglugi, został oddany (na 6 miesięcy) w użytkowanie MUR w Gdyni (pewnie chodziło o Gdy-150).
Teraz nie dziwi mnie, że z dokumentów wynika, że użytkownikiem Gdy 52 początkowo była "Arka" (z nazwą ARKA 18 i być może z inną oznaką - Gdy 145), a dopiero potem PCWM. Prawdopodobnie drugi odrzucony kuter to Gdy 147 (chyba przez chwilę nazywał się ARKA 21), który przypadł ZWM.

JB

[Chemik]

W wykazie naniosłem poprawki (także wcześniej nie uwzględnione)

[CHRIS]

Mam pytanie do znawcow tematu.
Kutry MIR-u sa dzielone na typ MIR 20/MIR 20a (czyli 15metrowe) jak wyglada to pozostalymi kutrami sa rowniez dzielone na poszczegolne typy?
Dla przykladu cztery MIR 26 - MIR 27 (dl.19,10m).
To samo dotyczy tych pierwszych 14-to metrowych MIR 1 - MIR 15
Albo MIR 16 i MIR 17 byly o wiele dluzsze od poprzednikow byly postrzegane jako no wlasnie jako osobny typ?

Czy wogole istnial taki podzial na typy?

Pozdrowienia
Ch.

[Marek T]

Pierwsze kutry budowano według doświadczenia Ledtkego i według życzenia przyszłego właściciela/użytkownika. Kuter numer 20 stał się prototypem późniejszych kutrów - stąd oznaczenie typu MIR-20. Odtąd wszystkie budowano w Stoczni Rybackiej według tego projektu (lub zmodernizowanego MIR-20a). Wyjątkiem były tylko 4 kutry o długości 19 m (24 do 27). Patrz KSP4, str 28-29.
Tuz przed wojną w stoczni MIR rozpoczęto budowę kutrów innych typów.

[CHRIS]

Marek rzeczywiscie spojrzalem (KSP-4).
Czyli dopiero od MIR 20 mozna mowic o Typie.
Mozna powiedziec, ze MIR 16 / MIR 17 bedac znaczaco dluzsze od poprzednikow (nie wliczajac MIR 18/MIR 19) byly taka inspiracja stoczni.

Pozdrowienia
Ch.

[CHRIS]

Witam
Kolejne pytanie do znawcow tematu.
Jakie Sygnaly wywolawcze mialy zbudowany w 1936 roku Kuter HEL 86 nalezacy do W. Walkows i GDY 56 (ex. KUZ 44 / MIR 27)

Pozdrowienia
Ch.

[Chemik]

MIR-27
Według KSP tom 4 przed wojną był to sygnał SOEY.
Według Rejestru Statków za rok 1959 (stan na 1.I.1959) PRS-u był to sygnał SOKQ.